Nederland sloot zich ook in 1982 door interne problemen af voor buitenlandse kwesties. Met name tijdens de Falkland-oorlog zat men daardoor de eigen economische belangen dwars. Dat constateert Rodrigo Cortés Ríos, dertig jaar na de Falkland-crisis, in zijn scriptie Dutch Tangos, Dutch reaction on the Falklands War in 1982. Met die scriptie sloot Cortes vorig jaar zijn master Geschiedenis van de Internationale Betrekkingen aan de UvA af.
Nieuwe documenten
Voor zijn onderzoek keek Cortés Ríos voor het eerst naar de positie die Nederland innam tijdens de Falkland-oorlog. Cortés Ríos kreeg daarvoor als eerste toegang tot documenten van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Vooruitlopend op de dertigjarige termijn, wanneer documenten normaal gesproken toegankelijk worden, kreeg Cortés Ríos vorig jaar al toestemming de bronnen in te zien.
Zijn conclusie is dat, anders dan de gangbare positieve beoordeling van het het diplomatieke beleid van minister Max van der Stoel, deze zeer nalatig is geweest tijdens de Falkland-crisis. Van invloed op die Nederlandse houding, was volgens Cortés Ríos met name het feit dat het land in die jaren net door een kabinetscrisis ging. ‘Van Agt en Den Uyl lagen begin april 1982 flink met elkaar in de clinch. En ook in de Nederlandse samenleving was er begin 1982 veel onrust, door de recessie en het groeiend verzet tegen de plaatsing van kruisraketten.’
Economische belangen
Dit alles maakte dat Nederland maar weinig oog had voor internationale kwesties, zoals de Falkland-oorlog. ‘Van Agt had andere dingen aan zijn hoofd.’ Volgens Cortés Ríos reden om de kwestie Falkland volledig over te laten aan minister van Buitenlandse Zaken Van der Stoel. ‘Van der Stoel stond er reeds om bekend een ware “ridder voor de mensenrechten” te zijn. Dankzij de ophef in Nederland over het dictatoriale bewind van Videla besloot hij dan ook al snel tot sancties tegen Argentinië.’
Niet geheel zonder gevolgen. Nederland had namelijk belangrijke economische belangen in Argentinië die door de radicale sancties zwaar onder druk kwamen te staan. Met name de zogenaamde Cogasco-affaire was in dit opzicht volgens Cortés Ríos cruciaal. ‘Nederland had juist enkele jaren daarvoor de grootste buitenlandse investering ooit gedaan, met de aanleg van een gasleiding in Argentinië.’ De sancties zouden Nederland daardoor een verlies van 2,4 miljard gulden opleveren.
Kabinetscrisis
Volgens Cortés Ríos toont zijn onderzoek aan dat interne politieke instabiliteit ook in 1982 leidde tot een isolationistische houding van Nederland. ‘Anders dan in de meeste kwesties, wist Van der Stoel in dit geval de verhouding tussen humanitaire en economische belangen niet goed af te wegen.’ Cortés Ríos hoopt met zijn scriptie tevens de grote gevolgen die een interne kabinetscrisis kunnen hebben op internationaal beleid op de agenda te zetten. ‘Ook nu lijkt Nederland zich te veel op de eigen politiek te richten zonder op de diplomatieke belangen te richten. De geschiedenis van haar houding in de Falkland-oorlog laat zien dat dat grote gevolgen kan hebben.’
Nieuwe documenten
Voor zijn onderzoek keek Cortés Ríos voor het eerst naar de positie die Nederland innam tijdens de Falkland-oorlog. Cortés Ríos kreeg daarvoor als eerste toegang tot documenten van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Vooruitlopend op de dertigjarige termijn, wanneer documenten normaal gesproken toegankelijk worden, kreeg Cortés Ríos vorig jaar al toestemming de bronnen in te zien.
Zijn conclusie is dat, anders dan de gangbare positieve beoordeling van het het diplomatieke beleid van minister Max van der Stoel, deze zeer nalatig is geweest tijdens de Falkland-crisis. Van invloed op die Nederlandse houding, was volgens Cortés Ríos met name het feit dat het land in die jaren net door een kabinetscrisis ging. ‘Van Agt en Den Uyl lagen begin april 1982 flink met elkaar in de clinch. En ook in de Nederlandse samenleving was er begin 1982 veel onrust, door de recessie en het groeiend verzet tegen de plaatsing van kruisraketten.’
Economische belangen
Dit alles maakte dat Nederland maar weinig oog had voor internationale kwesties, zoals de Falkland-oorlog. ‘Van Agt had andere dingen aan zijn hoofd.’ Volgens Cortés Ríos reden om de kwestie Falkland volledig over te laten aan minister van Buitenlandse Zaken Van der Stoel. ‘Van der Stoel stond er reeds om bekend een ware “ridder voor de mensenrechten” te zijn. Dankzij de ophef in Nederland over het dictatoriale bewind van Videla besloot hij dan ook al snel tot sancties tegen Argentinië.’
Niet geheel zonder gevolgen. Nederland had namelijk belangrijke economische belangen in Argentinië die door de radicale sancties zwaar onder druk kwamen te staan. Met name de zogenaamde Cogasco-affaire was in dit opzicht volgens Cortés Ríos cruciaal. ‘Nederland had juist enkele jaren daarvoor de grootste buitenlandse investering ooit gedaan, met de aanleg van een gasleiding in Argentinië.’ De sancties zouden Nederland daardoor een verlies van 2,4 miljard gulden opleveren.
Kabinetscrisis
Volgens Cortés Ríos toont zijn onderzoek aan dat interne politieke instabiliteit ook in 1982 leidde tot een isolationistische houding van Nederland. ‘Anders dan in de meeste kwesties, wist Van der Stoel in dit geval de verhouding tussen humanitaire en economische belangen niet goed af te wegen.’ Cortés Ríos hoopt met zijn scriptie tevens de grote gevolgen die een interne kabinetscrisis kunnen hebben op internationaal beleid op de agenda te zetten. ‘Ook nu lijkt Nederland zich te veel op de eigen politiek te richten zonder op de diplomatieke belangen te richten. De geschiedenis van haar houding in de Falkland-oorlog laat zien dat dat grote gevolgen kan hebben.’
