Oorlog tussen twee piepkleine beestjes moet paprikaplant en roos redden
De sierteelt, waaronder rozen en gerbera’s, heeft te lijden onder een piepklein beestje: de Echinothrip Americanus. Bioloog Giuditta Beretta promoveerde op natuurlijke plaagbestrijding en onderzocht het merkwaardige gedrag van dit insect. ‘Het insect bleef zijn achterlijf heen en weer slingeren waarmee het de aanvallen met gemak afweerde.’
Een groepje microscopisch kleine roofmijten opent de aanval. Op de paprikaplant, de habitat van deze roofmijten, zit namelijk een indringer: het plaaginsect Echinothrip Americanus. De mijten zijn nauwelijks te zien met het blote oog. Hun indringer daarentegen is met een lengte van anderhalve millimeter tien keer zo groot. Als een schorpioen zwaait het insect met zijn achterlijf op en neer in een poging de roofmijten af te weren. Met succes! Ze geven het op. Ondertussen zuigt het insect de bladcellen van de paprikaplant leeg, tot ongenoegen van de paprikaboer.
Voor Nederlandse paprikaboeren is het Noord-Amerikaanse plaaginsect Echinothrip Americanus een doorn in het oog. Maar de sierteelt, goed voor een jaarlijkse exportwaarde van ruim zes miljard euro voor Nederland, lijdt er het meeste onder. Het insect zorgt namelijk voor bladuitval waardoor planten minder goed kunnen groeien. Het gebruik van pesticiden blijkt steeds minder effectief en duurzaam.
Biocontrole
Daarom wordt er wereldwijd onderzoek gedaan naar het bestrijden van plaaginsecten met natuurlijke bestrijders, ook wel bekend als biocontrole. ‘Biocontrole is gericht op het terugdringen van plagen door de inzet van natuurlijke vijanden,’ legt Giuditta Beretta uit, die vrijdag op het onderwerp promoveert aan de UvA. ‘Deze insecten zijn in staat om de plaaginsecten te lokaliseren, op de plant of in de grond en ze vervolgens te doden of te parasiteren. Zo kun je bijvoorbeeld voor de bestrijding van spintmijten, die spinachtige insecten die een klein web achterlaten op je kamerplant, bepaalde roofmijten zoals Phytoseiulus persimilis kopen bij het tuincentrum.’
Toch is het verhaal niet zo simpel. Niet van elk plaaginsect is de natuurlijke vijand bekend, laat staan of ze daadwerkelijk inzetbaar zijn. Vaak hebben deze natuurlijke vijanden een specifieke voorkeur voor bepaalde planten of omstandigheden. Daardoor zijn ze niet voor elk gewas geschikt en mogelijk niet effectief tegen een specifieke insectenplaag. ‘Het kost veel tijd om de juiste natuurlijke vijand te vinden en deze te testen. Het moet op zichzelf natuurlijk geen nieuwe plaag vormen,’ benadrukt Beretta.
Geen succes
Beretta deed onder meer onderzoek naar de natuurlijke vijanden van de eerdergenoemde E. Americanus. Ze onderzocht vier verschillende roofmijten op hun effectiviteit. Helaas zonder succes. ‘Een cruciaal moment in plaagbestrijding is als de plaag zich nog in het eistadium bevindt. Alleen legt E. Americanus zijn eitjes in het bladweefsel, waardoor de aanvallende roofmijten ze moeilijk kunnen vinden. Daarnaast bleek tijdens mijn experimenten dat het insect met zijn achterlijf de roofmijten op een bijzondere manier op afstand hield. In tegenstelling tot andere soorten bleef het insect zijn achterlijf aanhoudend heen en weer slingeren, waardoor de roofmijten geen kans zagen om succesvol toe te slaan.’
Ondanks het nog ontbreken van een geschikte natuurlijke vijand onder de roofmijten voor E. Americanus is Beretta optimistisch. ‘Zodra je eenmaal de juiste kandidaat gevonden hebt, biedt dat mogelijkheden voor een duurzamere sierteelt. Het gebruik van pesticiden wordt steeds meer omstreden, ook al is het een relatief goedkope manier van plaagbestrijding. Op de lange termijn biedt natuurlijk plaagbestrijding meer perspectief. Wanneer je niet meer met chemicaliën spuit kan ook de bestuiving van gewassen door hommels en andere insecten weer natuurlijk verlopen, dat gebeurt nu kunstmatig. Je kan de natuur meer zijn gang laten gaan. Maar tot die tijd is er nog veel onderzoek nodig.’
Giuditta Beretta promoveert op vrijdag 26 januari om 11.00 uur op haar proefschrift Surviving the greenhouse. Thrips biocontrol, antipredator behaviour and plant-mediated interactions. De verdediging vindt plaats in de Aula (Oude Lutherse Kerk) en is vrij toegankelijk.
