UvA-klimaatwetenschapper: ‘Slottekst COP28 staat vol opzettelijke ambiguïteit’
Woensdagochtend werd een ‘historisch’ akkoord gesloten op de achtentwintigste klimaattop van de Verenigde Naties in Dubai: COP28. De wereld gaat geleidelijk afstappen van fossiele brandstoffen. De formulering in het slotakkoord had wat voeten in de aarde, aldus klimaatwetenschapper Bart Verheggen. ‘De tekst weerspiegelt in ieder geval dat fossiele brandstoffen hun hoogtijdagen wel gehad hebben.’
‘Dat fossiele brandstoffen in de slottekst zijn opgenomen werd langzamerhand wel tijd. Landen die economisch sterk afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen hebben dergelijke vermeldingen tot op heden tegengehouden,’ zegt UvA-klimaatwetenschapper Bart Verheggen in een reactie op het vandaag bereikte slotakkoord op de klimaattop in Dubai (COP28).
Na eindeloze onderhandelingen zijn 198 landen het eens geworden over de nieuwste versie van de slottekst van COP28. In de tekst is het geleidelijk afstappen van fossiele brandstoffen voor het eerst opgenomen. ‘Om die reden kan de klimaattop als “historisch” worden beschouwd,’ zegt Verheggen.
Dat fossiele brandstoffen zouden worden opgenomen in de slottekst van de klimaattop werd in de afgelopen twee weken al wel duidelijk. Toch lagen de standpunten van verschillende landen over de toekomst van fossiele brandstoffen tot afgelopen maandag nog ver uit elkaar. De klimaattop werd daarom verlengd. Na het verstrijken van de deadline op 12 december werd er tot diep in de nacht in Dubai dooronderhandeld om toch het einde van fossiel in te luiden in de slotverklaring. Die onderhandelingen gingen met name over de uiteindelijke formulering van onder andere dit stukje tekst:
“Further recognizes the need for deep, rapid and sustained reductions in greenhouse gas emissions in line with 1.5 °C pathways and calls on Parties to contribute to the following global efforts…
[…]
Transitioning away from fossil fuels in energy systems, in a just, orderly and equitable manner, accelerating action in this critical decade, so as to achieve net zero by 2050 in keeping with the science;
[…]”
‘Wat opvallend is, is dat er een verschuiving in taalgebruik heeft plaatsgevonden ten aanzien van de eerdere versie van afgelopen maandag,’ merkt Verheggen op. ‘Toen ging het nog over het verminderen van productie en consumptie van fossiele brandstoffen, “reducing”. Nu is de formulering veranderd naar transitioning away from, wat aangeeft dat er sterker wordt ingezet op het volledig afstappen van fossiele brandstoffen. Daarnaast staat er zoiets als “calls on parties to”, dus het “roept” de partijen op om iets te doen. Dat is de zwakste terminologie die je hiervoor kunt gebruiken. “Request parties to” had in die zin veel krachtiger geweest. Die laatste uurtjes van de onderhandelingen zijn echt over dit soort taaldingetjes gegaan.’
De EU, onder leiding van eurocommissaris klimaat Wopke Hoekstra, had de slottekst graag progressiever gezien. Toch spreekt Hoekstra van het begin van het einde van fossiele brandstoffen. Verheggen: ‘Dat snap ik wel, wat namelijk niet in de slottekst staat is het “phasing out fossil fuels”, het echt stoppen met fossiele brandstoffen, zoals de EU dat graag had gezien. De tekst is wat dat betreft echt een compromis tussen het stoppen met fossiele brandstoffen, zoals de EU en kleine eilandstaten wilden, en het wishy-washy (besluiteloos of slap gedrag red.) verminderen, wat landen zoals Saudi-Arabië wilden. De tekst staat daarom vol met intentionele ambiguïteit zodat de verschillende landen er zich in kunnen vinden.’
Wel wordt er met de slotformulering een nieuwe richting in geslagen: weg van fossiele brandstoffen. Volgens Verheggen is dat een belangrijk signaal naar bedrijven en overheden. ‘Deze tekst weerspiegelt dat fossiele brandstoffen hun hoogtijdagen wel gehad hebben. De hoop is dan ook dat zowel beleid als belangrijke investeringsbeslissingen richting schonere alternatieven worden gestuurd. Met een vooruitziende blik zullen landen en bedrijven hopelijk dan toch denken van “hé, als we toekomstbestendig willen zijn, kunnen we misschien maar beter op het paard wedden dat het langst door blijft rennen”, en dat is gewoon niet meer fossiel.’
