Flowerfields: een kruisbestuiving van kunst en wetenschap in Amsterdam UMC
‘De oude Grieken gebruikten mijn verdovende melksap al op hun feestjes’ luidt de spreuk op een muur in Amsterdam UMC. Het gaat over de bolpapaver, onderdeel van het kunstproject ‘Flowerfields’ van Elspeth Diederix. ‘Het kunstproject probeert zo dicht mogelijk bij het medisch specialisme van de ziekhuisafdelingen te blijven.’
Ding dong! De lift gaat open op de vierde etage van Amsterdam UMC. Artsen en verpleegkundigen razen voorbij. Het kunstproject Flowerfields van Elspeth Diederix valt daardoor niet direct op, op de verpleegafdeling. Maar zodra je je in de richting van de afdelingshuiskamer begeeft ontvouwt de bloemenweide zich op de muur, een ware oase midden in het ziekenhuis. Op de muur is een grote foto van een bloemenweide te zien waarover vier portretten van bloemen zijn uitgelicht in passe-partouts. Folia nam een kijkje bij het kunstproject en sprak erover met hoofd kunstzaken, Sabrina Kamstra, van Amsterdam UMC.
‘In het Amsterdam UMC wordt ongelooflijk veel onderzoek gedaan op allerlei fronten waar kunst een rol in heeft. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van dans en muziek bij de behandeling van Alzheimer- of Parkinsonpatiënten. Daarnaast hebben wij een kunstcollectie van meer dan zevenduizend werken én werken we daarbij nauw met kunstenaars samen. De vraag ontstond hoe we wetenschappers en kunstenaars kunnen stimuleren en tot een groter gedachtegoed brengen. Flowerfields is daar een goed voorbeeld van,’ vertelt Kamstra.
Flowerfields
Flowerfields is niet nieuw. In 2018 is het kunstproject van Diederix van start gegaan. De bloemenweides zijn onderdeel van een zesdelig project welke gefaseerd wordt gerealiseerd in huiskamers van verschillende verpleegafdelingen. De vierde huiskamer is nét opgeleverd.
‘Flowerfields bestaat uit wandvullende afdrukken van bloemenweides met vier of meer uitgelichte portretten van plantensoorten die een medicinale werking hebben. Er hoort een verhalenplatform bij, waarin de planten zelf over hun medische toepassing en herkomst vertellen,’ legt Kamstra uit. ‘Met elk van de zes Flowerfields is geprobeerd zo dicht mogelijk bij de medicinale achtergrond van de verpleegafdeling te blijven. Onze ziekenhuisapotheker, Reinier van Hest, heeft Diederix geholpen bij het uitzoeken van de planten voor haar project.’
In de huiskamer op de afdeling gastro-intestinale en oncologische chirurgie, oftewel een speciale afdeling voor maag-, darm- en kankerchirurgie is een foto van een bloemenweide gedrukt. ‘Diederix heeft zelf de planten opgekweekt in het Erasmuspark in Amsterdam, in haar buiten atelier genaamd The miracle garden,’ vertelt Kamstra. Het gebruik van sommige planten in de geneeskunde dateert uit de 8ste tot 4de eeuw voor Christus en wordt geïllustreerd aan de hand van een quote op de muur: ‘De oude Grieken gebruikten mijn verdovende melksap al op hun feestjes’. Een verwijzing naar het sap van de bolpapaver, ook wel een klaproosachtige.
Milk of the Poppy!
Op de bank van de wachtkamer zit Alex, een bezoeker. Zijn vriendin ligt in het ziekenhuis voor een knieoperatie. Hij heeft plaatsgenomen in de wachtkamer en het kunstwerk was hem direct opgevallen. ‘Ik wist alleen niet dat het een kunstwerk was, maar de wand sprak me aan. Vooral de poppy, de klaproos,’ aldus Alex. Daarmee bedoelt hij de rode bloem van de bolpapaver. De QR-codes welke leidde naar het verhalenplatvorm van Flowerfields heeft hij niet gezien. Naast de bolpapaver hangen er nog andere portretten van het lelietje-van-dalen, vingerhoedskruid, mariadistel, glanzend sneeuwklokje, wolfskers, herfsttijloos en de Spaanse peper.
Coassistent Roel van Rhijn werkt op de afdeling. Hij had geen weet van het kunstwerk. ‘Ik moet eerlijk zeggen dat ik er waarschijnlijk wel een paar keer langs ben gelopen, maar het is me niet opgevallen,’ vertelt hij. Zodra hij voor Diederix’s werk staat valt hem ook direct de klaproos op. ‘Milk of the poppy!,’ roept hij. ‘Daar maak je opiaten van, om te verdoven. Erg tof dat kunst samenkomt met informatie vanuit het ziekenhuis.’
Naast het werk van Diederix hangt er veel kunst in het veertig kilometer lange gangenstelsel van het Amsterdam UMC. Elk met zijn eigen historie. Kamstra poseert trots bij een werk van Krijn de Koning op de begane grond van het ziekenhuis. ‘Deze installatie hebben we nét binnen, het is een kunstwerk dat je gewoon mag aanraken. Een stukje verbindingskracht. Ook met Flowerfields en zijn verhalenplatvorm hopen we onze patiënten te verbinden met kunst en wetenschap, om op die manier een stukje rust in het ziekenhuis te bieden.’
De volgende editie van Kunst & Kennis gaat over pijn en is een samenwerking met literair tijdschrift De Gids en vindt plaats op 13 december in CREA om 20.00 uur. Op de hoogte blijven? Volg Amsterdam UMC Kunst op Instagram.
