Landelijke database toont banden universiteiten met fossiele industrie
Een groep van klimaatactivisten, wetenschappers en studenten lanceren een landelijke database voor de samenwerkingen tussen Nederlandse universiteiten en de fossiele industrie. Ook wetenschappers aan de UvA werken eraan mee. ‘Transparantie is een noodzaak om goede beslissingen te kunnen maken.’
De database Mapping Fossil Ties bestaat uit een kaart met daarop veertien universiteiten. Per universiteit staat vermeld welke samenwerkingen er hebben plaatsgevonden tussen de fossiele industrie en de Nederlandse universiteiten sinds 2015. Dat is het jaar dat de overeenkomst van Parijs werd gesloten. Sommige projecten zijn al van kracht vanaf 1978. De database onderscheidt onderzoeksprojecten, externe leerstoelen, carrièrebeurzen, prijzengeld, sponsoring van studieverenigingen, discussiepanels en gastlezingen. Ook staat vermeld welke actiegroepen tegen de fossiele industrie actief zijn per universiteit.
Volgens de kaart van Mapping Fossil Ties hebben twaalf van de veertien universiteiten banden met de fossiele-energiesector. Met name de technische universiteiten werken veel samen met oliebedrijven als Shell en Aramco, de Saoedi-Arabische olie- en gasmultinational.
De database is gebaseerd op openbare bronnen en samengesteld door wetenschappers, studenten en onafhankelijke onderzoeksinstituten zoals onderzoeksbureau Solid Sustainability Research. Ook actiegroepen Actiegroepen End Fossil, FossielvrijNL, Milieudefensie, Reclame Fossielvrij, Scientists4future, ScientistRebellion, Social Tipping Point Coalitie en University Rebellion werkten mee.
Zeven onderzoeksprojecten aan de UvA
Op het moment van schrijven staan er 109 samenwerkingen in de database, waarvan er 11 aan de UvA zijn. Zeven daarvan zijn onderzoeksprojecten, twee keer gaat het om prijzengeld, een keer om een carrièrebeurs en ook het bezoek van Marjan van Loon bij debatplatform Room for Discussion staat op de lijst.
De lijst is nog niet volledig en zal de komende maanden verder worden aangevuld. Ook stuurden de samenstellers een Wet open overheid (Woo)-verzoek naar tot nu toe acht Nederlandse universiteiten, die publieke en semipublieke instellingen tot transparantie verplicht.
Folia stelde vijf vragen aan UvA-postdoc psychologie Maien Sachisthal die meewerkte aan de database en actief is bij Scientist Rebellion.
Waarom is een landelijke database voor samenwerkingen met de fossiele industrie nodig?
‘Het lijkt erop dat universiteiten zelf geen overzicht hebben van de samenwerkingen met de fossiele industrie. Ze zijn wel bezig die lijst samen te stellen, de Woo-verzoeken zetten daar extra druk op. Transparantie over de geldstromen is namelijk nodig voor een zinvolle discussie over samenwerkingen met derden. Dat geldt niet alleen voor de fossiele industrie maar voor al het onderzoek. Daarbij komt dat uit onderzoek in Nature blijkt dat als instituten gefinancierd worden door de fossiele industrie de onderzoeksresultaten vaak in het voordeel zijn van de fossiele industrie.’
Waarom hebben jullie ervoor gekozen ook gastsprekers op de universiteit in de lijst op te nemen, zoals het bezoek van Marjan van Loon aan debatplatform Room voor Discussion? De universiteit is toch juist een plaats voor debat?
‘Ja, debat moet mogelijk zijn. Maar het uitnodigen van gastsprekers uit de fossiele industrie op de universiteit geeft het bedrijf een sociale licentie geeft om hun industrie voor te zetten.’
Wat is jouw rol in dit initiatief?
‘Ik heb geholpen met het schrijven van de Woo-verzoeken en daarbij de hulp ingeschakeld van mensen binnen Scientist Rebellion en Scientist4Future. Afgelopen november heb ik zelf onderzoek gedaan om de samenwerkingen tussen de Nederlandse universiteiten en de fossiele industrie boven tafel te krijgen. Dat was niet gemakkelijk. Het is heel lastig om informatie te vinden over geldstromen, die informatie is – als deze al te vinden is – verspreid over verschillende rapoorten en websites.’
De UvA-dialogen over samenwerkingen met de fossiele industrie gaan verder zonder aanwezigheid van Folia en de landelijke pers. Dit omdat aanwezigheid van pers ‘te veel impact heeft op wat deelnemers durven zeggen’. Folia deed eerder verslag van de online bijeenkomst over samenwerkingen met derden eind maart. De volgende drie bijeenkomsten vinden vanaf maandag 15 mei plaats op het Science Park, de Roeterseilandcampus en in het Universiteitskwartier. In de zomer zal de UvA op basis van de gesprekken een besluit nemen over samenwerkingen met de fossiele industrie.
Zelf doe je onderzoek naar de psychologie van menselijk gedrag en klimaatverandering. Wat zette je ertoe aan om actief te worden bij Scientist Rebellion?
‘In de psychologie weten we hoe moeilijk het is om menselijk gedrag te veranderen. En ook om de urgentie van een onderwerp als klimaatverandering te communiceren. De realisatie bewogen me ertoe actief te worden bij Scientist Rebellion. Ik denk dat het belangrijk is als wetenschapper om je uit te spreken. Overigens staat dat los van de landelijke database. Het is namelijk niet het idee om de discussie een bepaalde richting in te duwen. De coalitie heeft als overeenkomst om een transparante database te maken die voor allerlei doeleinden gebruikt kan worden, door onderzoekers, journalisten en ook door het College van Bestuur.’
Denk je, vanuit je achtergrond in de psychologie, dat de database kan helpen om mensen in actie te krijgen?
‘Er zijn veel initiatieven die nu tegelijkertijd plaatsvinden. Er zijn bezettingen op universiteiten. Aankomende maandag 15 mei gaan de UvA-dialogen op de campus over samenwerkingen met derden van start. Dat moet je los van elkaar zien. De database is puur bedoeld om informatie te geven op basis waarvan de discussie gevoerd kan worden, ongeacht wat eruit komt. Het samenstellen van een lijst van samenwerkingen is geen activisme, als je het mij vraagt. Transparantie is een noodzaak om goede beslissingen te kunnen maken.’
