Wat hebben neutrino’s, paradigma’s en urbanisatie met elkaar gemeen?
In hun nieuwe boek PromovendA tot Z spreken wetenschapsjournalist Jim Jansen en cabaretier Dolf Jansen zesentwintig vrouwelijke wetenschappers in Nederland. Elke wetenschapper vertelt iets over haar vakgebied, van alternatieve geneeskunde tot zwaartekracht. Het boek is een toegankelijke introductie van gevarieerde wetenschapsonderwerpen.
Het boek is geschreven door de broers Jim en Dolf Jansen. Dit is het derde boek in hun ‘A tot Z’ reeks, na CoronA tot Z en DNA tot Z die respectievelijk in 2020 en 2021 uitkwamen. Jim verzorgde de interviews met de zesentwintig wetenschappers, broer Dolf schreef vervolgens over elk onderwerp een aansluitende column. In het boek komen meerdere wetenschappers aan bod die bij de UvA werken of er studeerden. In de geest van het PromovendA tot Z komen hun onderwerpen ook in dit deel van de reeks in fabetische volgorde aan bod.
Jim Jansen is hoofdredacteur van de Nederlandse tak van het wetenschapsmagine New Scientist. Hij is daarnaast columnist en wetenschapscoördinator van Het Parool. Zijn oudere broer Dolf is cabaretier, presentator en columnist.
Neutrino’s, paradigma’s en urbanisatie
De meeste wetenschappers die in het boek voorkomen zijn al gepromoveerd, behalve UvA-promovenda Rasa Muller. Zij promoveert bij het Nationaal Instituut voor Kernfysica en Hoge-Energiefysica (Nikhef) met haar onderzoek naar neutrino’s, moeilijk te onderzoeken deeltjes omdat ze door veel materie kunnen passeren zonder te botsen. Muller bouwt mee aan de nieuwe kubieke kilometer neutrino telescoop (KM3NeT) op de biodem van de Middellandse Zee. Het is een soort blok opgebouwd uit allerlei sensoren om kosmische neutrino’s te detecteren. ‘Het zou heel leuk zijn als we voor het einde van mijn PhD een bron aan de hemel kunnen aantonen waar heel veel neutrino’s vandaan komen,’ aldus Muller.
UvA-hoogleraar marketing Willemijn van Dolen komt aan bod bij de letter P van ‘paradigmawijziging’. In het interview bespreekt ze hoe de marketingwereld aan het veranderen is met het oog op overconsumptie, klimaat en duurzaamheid. Dolen: ‘Een focus op minder consumeren vergt een andere aanpak van marketeers dan het stimuleren van (duurzaam) meer.’ Veel mensen denken dat ze goed bezig zijn door duurzame producten aan te schaffen, maar dit leidt alsnog tot overconsumptie en dat is precies wat niet zou moeten, vertelt Dolen in het boek. Meer consumeren op korte termijn botst echter met duurzaam leven op de lange termijn, stelt ze. ‘Deze botsing wordt binnen de marketingwereld ook wel beschreven als een van de grootste dilemma’s.’ Dolen verwacht dat bedrijven daardoor hun strategieën deels zullen aanpassen.
Urbanisatie
Claudi Bockting is UvA-hoogleraar klinische psychologie in psychiatrie aan de UvA en directeur van het Centre for Urban Mental Health (UMH). In het boek bespreekt ze kort hoe urbanisatie een rol speelt bij psychische aandoeningen. ‘Het blijft een kip-eidiscussie’, zegt Bockting. ‘Hoewel het lastig is om met harde bewijzen te komen, weten we dat als een stad heel veel groter wordt, er een toegenomen aanwezigheid van veel voorkomende psychische aandoeningen zal zijn.’ Bockting vertelt dat ze bij het UMH op een interdisciplinaire manier kijken naar de problemen rondom urbanisatie en psychische gezondheid. ‘We zijn op zoek naar nieuwe aangrijpingspunten voor interventies zodat mensen minder vaak hoeven te lijden of minder lang hoeven te lijden aan veelvoorkomende psychische aandoeningen, ofwel, dat hun leven dragelijker wordt.’
Weinig wetenschap
Anders dan de titel doet vermoeden, ligt de nadruk in het boek niet alleen op de wetenschap. De interviews over de verschillende onderwerpen maken nieuwsgierig, maar gaan niet echt de diepte in. De ene keer komen we wat meer te weten over het leven en carrière van de wetenschappers en de andere keer is er meer aandacht voor hun onderzoek zelf. Het persoonlijke randje aan sommige interviews is heel interessant, maar het is jammer dat dit niet bij iedereen aan bod komt. Elk interview wordt gevolgd door een column van Dolf Jansen, met een woord of zin uit het interview als inspiratie. In de columns gaat Dolf op een geheel eigen manier aan de haal met de onderwerpen, maar een verdiepingsslag blijft uit.
Voor nu is het een grappig boekje voor op het toilet om in te grasduinen. Voor het volgende deel in de ‘A tot Z’ reeks van gebroeders Jansen is het wellicht boeiender om iets meer aandacht te schenken aan de geïnterviewden. Door het verlengen van de interviews enerzijds of het schrijven van minder columns. Het boek is wél een mooi initiatief om het licht te laten schijnen op vrouwelijke wetenschappers. Het boek weet zesentwintig heel verschillende onderwerpen op een toegankelijke manier te belichten.
Dolf Jansen en Jim Jansen. PromovendA tot Z. 26 vrouwen in de wetenschap over hun vak en 26 columns van Dolf Jansen over ongeveer hetzelfde (Amsterdam, 2022), 112 pagina’s. ISBN 9789464042085. Prijs € 12,50.
