Mensen bezorgder over klimaat na meemaken virtual reality-bosbrand
Mensen gaan zich meer zorgen maken over klimaatverandering als ze een bosbrand via video of virtual reality (VR) meemaken. Dat blijkt uit onderzoek van communicatiewetenschapper Marijn Meijers. Dat leidt tot meer klimaatbewuste voornemens, maar vaker vanuit een emotionele reactie van vanuit een rationele.
Nederland levert, net als veel andere westerse landen een forse bijdrage aan klimaatverandering zonder zelf de gevolgen te ervaren. ‘De overstromingen in Limburg waren heftig, maar minder groots vergeleken met de gevolgen in een land als Bangladesh,’ zegt Meijers, ‘terwijl we weten dat wanneer je de gevolgen van klimaatverandering meemaakt, je er anders over gaat denken.’
Dat was de insteek van het onderzoekMeijers voerde dit onderzoek uit als onderdeel van Meijers’ Veni-beurs ‘Gedragsverandering voor duurzaamheid’. Voor dit specifieke onderzoek kregen de vier onderzoekers een DigiComLab-beurs. dat Meijers uitvoerde met collega-onderzoekers Ragnheidur ‘Heather’ Torfadóttir, Anke Wonneberger en Ewa Maslowska. Ze onderzochten of mensen na het zien van een gewone video of een VR-video over bosbranden ook andere keuzes maakten dan na enkel het lezen van een artikel. Het viertal presenteerde de resultaten afgelopen donderdag op conferentie ‘Etmaal van de communicatiewetenschap’ dit jaar georganiseerd door de Vrije Universiteit Brussel.
Eye-opener
Deelnemers waren aangedaan door het zien van de bosbranden en vinden bosbranden na het zien van de video enger, spannender en belangrijker, zo blijkt uit het onderzoek. Meijers: ‘Je ziet eigenlijk nooit zo’n bosbrand, je kijkt altijd naar het nieuws, maar je ziet nooit vier minuten lang een bosbrand op je af ziet komen met een koptelefoon op. Mensen hebben het gevoel dat ze echt in die brand zijn.’
Een deelnemer schreef: ‘Ik zag hoe het vuur eerst klein was en ver weg en uitgroeide tot een enorme vlammenzee, dat al het leven uitroeide.’ Een ander: ‘Het zweet stond in m’n handen en m’n hartslag ging omhoog’. Veel deelnemers noemden de kracht van de natuur. ‘Ik heb het idee dat de video een effectief middel is om mensen te informeren over de ernst van klimaatverandering. Anders dan het lezen van een artikelen, is de ervaring misschien een ‘eye-opener’ voor mensen.
Een bosbrand meemaken, al is het via virtual reality, leidt tot een groter gevoel van bedreiging, een rationeel proces. Daarnaast ervaren de deelnemers ook angst, een emotioneel proces. Beide reacties leiden tot intenties om minder zuivel en vlees te consumeren.
Vegan chocolade
Dat werkte anders voor het doneren van geld aan een goed doel. Daar bleek juist het rationele aspect te leiden tot meer donaties en speelden emoties geen rol.
Wel pakten mensen na het zien van de VR-video significant vaker een veganistische chocoladereep (zonder zuivel) in plaats van een dove-chocoladereep (met zuivel). Hierbij speelden noch de emotionele, noch de rationele reactie een rol. ‘Dat maakt het verhaal wel wat ingewikkelder,’ zegt Meijers. ‘Het lijkt dus te liggen aan het soort gedrag, welke reactie belangrijker lijkt te zijn. Dus het is geen klip-en-klaar verhaal, maar in de wetenschappelijke praktijk is het vaak complexer.’
In het algemeen blijkt de emotionele reactie een grotere rol te spelen dan de rationele. Op rationeel niveau veranderde er vrij weinig na het zien van de bosbranden. Daar moet echter wel een kanttekening bij geplaatst worden. ‘Op het niveau van zorgen over klimaatverandering zaten mensen in onze studie al erg hoog,’ vertelt Meijers.
Klein verschil
Het verschil tussen een video en de VR-ervaring was niet zo groot als Meijers had verwacht. ‘VR wordt meestal gezien als levendiger dan een reguliere video, foto of tekst. Maar uit verschillende studies die we hebben gedaan blijkt dat praktisch gezien nog niet zo te zijn. Zo werkt het ook bij onderzoek: empirische bevindingen matchen niet altijd met de theorie. Misschien hangt het ook af van hoe visueel je bent ingesteld.’
Zouden de video’s over bosbranden ook kunnen worden ingezet om mensen andere keuzes te laten maken? Meijers: ‘Voor kinderen op de basisschool zou ik het niet aanraden, maar bijvoorbeeld bij de Green Month van de HvA en de UvA in april zou het een leuk event kunnen zijn om te laten zien.’
