Zijn coronapillen de uitweg? ‘Preventie blijft het belangrijkst’
De hoop van heel veel mensen is gevestigd op de veelbelovende coronapillen van onder meer de farmaceuten Pfizer en MSD, die in 2022 op de markt komen. Maar hoe haalbaar is het eigenlijk dat we in de lente gewoon een pilletje nemen en corona achter ons laten? We vroegen het UvA-infectioloog Joost Wiersinga.
Bent u enthousiast over de nieuwe coronapillen?
‘Ja, het is toch wel belangrijk nieuws. Voor het eerst sinds de coronapandemie hebben we een specifiek geneesmiddel dat het virus remt. En dan ook nog in pilvorm.’
Wat maakt deze pillen beter dan de virusremmer remdesivir die eerder werd gebruikt?
‘Remdesivir is een voorbeeld van een virusremmer die via injectie werd gegeven aan mensen met corona omdat het de ziekenhuisduur zou verkorten. Latere studies hebben dit niet kunnen bevestigen, dus in Nederland geven we remdesivir niet meer. Het middel remde het virus wel in het laboratorium, maar in patiëntstudies in ziekenhuizen kon dit niet worden aangetoond. In de Verenigde Staten wordt het nog wel gegeven. Maar de middelen die er nu aankomen lijken beter te zijn.’
Hoe werken de nieuwe pillen?
‘De pil van MSD is een vijfdaagse kuur van tien pillen. Er is een grote studie uitgevoerd bij mensen met een hoger risico op een ernstig beloop, dus ouderen of mensen die een onderliggende ziekte hebben, zoals diabetes. Als die mensen corona krijgen, dan wordt met de pillenkuur de kans dat mensen in het ziekenhuis worden opgenomen of sterven gereduceerd. Volgens de eerste berichten zou die kans met de helft gereduceerd worden maar nu er meer data beschikbaar komt lijkt het om een reductie van ongeveer een derde te gaan.’
‘De Pfizer-pil heeft dezelfde studieopzet. Daar is volgens de fabrikant een afname van 89 procent te zien in ziekenhuisopname en sterfte. De MSD-pil is al in het eerste kwartaal van 2022 in Nederland beschikbaar en de Pfizer-pil ergens medio 2022. Beide pillen bestaan uit stoffen die de machinerie van het virus om nieuwe virusdeeltjes te maken saboteren. Veel virusremmers werken op het polymerase-enzym van SARS-CoV-2, dat het genetisch materiaal van het virus vermenigvuldigt. Daarom ontwerpen onderzoekers nucleosideanalogen, moleculen die sterk lijken op de nucleotidenDat zijn moleculen die de bouwstenen van het RNA en DNA vormen. die het polymerase normaal inbouwt in de nieuwe streng RNA, maar een andere vorm hebben. Daardoor loopt het polymerase-enzym vast en stopt de vermenigvuldiging.
‘Molnupiravir, de pil van MSD, is een nucleosideanaloog,’ vertelt Wiersinga. ‘Paxlovid, de pil van Pfizer is een proteaseremmer. Een protease is een enzym dat eiwitten in kleinere stukjes knipt, de laatste stap van het maken van nieuwe virusdeeltjes. Proteaseremmers remmen dit proces, en zo remmen ze het virus. Proteaseremmers kennen we uit de HIV-wereld. Dat zou kunnen betekenen dat het middel wat beter is dan anderen. Daarnaast zit er naast de proteaseremmer ook een ander stofje bij, ritonavir. Dat verhoogt de werking van de proteaseremmer, maar kan ook weer interacties met andere geneesmiddelen aangaan.’
Hoe snel kunnen coronapatiënten hier in Nederland geholpen worden?
‘Alle data die nu bekend zijn komen uit het persbericht; de volledige data zijn nog niet vrijgegeven. We moeten dus gaan zien hoe het middel hier in Nederland, waar veel mensen gevaccineerd zijn, gaat werken. Daarnaast muteert het virus voortdurend en is het de vraag hoe snel het virus resistent kan worden tegen het middel.’
‘Bovendien moet je kijken of het wel kosteneffectief is. De coronapil van MSD gaat naar schatting zeshonderd euro per patiënt kosten, daar komen de zorgkosten nog bij. Je moet dus uitrekenen hoe groot de kans is dat als je corona hebt, je wordt opgenomen in het ziekenhuis. Die kans verminder je, dat klinkt heel mooi, maar je moet natuurlijk kijken naar hoeveel patiënten je dan moet behandelen om een ziekenhuisopname te voorkomen. Dat kunnen er heel veel zijn. In het geval van zo’n dure therapie moeten we de kosten en baten afwegen en kijken welke patiënten er het meeste profijt van hebben.’
Eerst waren de vaccinaties de uitweg uit de crisis, nu lijkt het de coronapil. Waarom in deze volgorde?
‘Ten eerste kan het ontwikkelen van een virusremmer wel tien jaar duren, en daarom is het ook vrij bijzonder dat er na twintig maanden in de coronacrisis nu al een orale virusremmer is. Daarnaast zou ik graag willen benadrukken dat de preventie, dus het vaccineren het allerbelangrijkste blijft. We weten dat de vaccins heel effectief zijn en in tot wel negentig procent van de gevallen een ziekenhuisopname voorkomt. Maar voor de tien procent waarbij het vaccin niet goed genoeg werkt, bijvoorbeeld door een onderliggende ziekte of immuunstoornis, zou het wel echt een uitkomst kunnen zijn.’
Als de MSD-coronapil in de lente op de markt komt, zijn we dan allemaal van corona verlost?
‘Nee, maar ik denk wel dat samen met de andere middelen die we hebben, zoals de SARS-CoV-2 neutraliserende monoklonale antistoffenIn het lab gemaakte antistoffen tegen SARS-CoV-2 die direct bij de patiënt worden toegediend via een infuus. Dat is een therapie voor patiënten die deze antistoffen tegen het virus niet zelf aanmaken., we wel de potentie hebben om in de volgende winter de extreme druk op de zorg door corona te doen verminderen, dus dat is goed nieuws. Maar dat is allemaal bovenop het vaccineren, maatregelen, en met alle mitsen en maren die ik eerder noemde. De lente zal nog wat vroeg zijn. De Pfizer-pil is er dan nog niet, en wat de beschikbaarheid en de real-world effectiviteit wordt van de MSD-pil weten we nog niet.’
