Niks meer missen?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Foto: Khashayar Kouchpeydeh (Unsplash)
wetenschap

‘Iraanse studenten en promovendi dromen van de VS, maar blijven hangen in Nederland’

Henk Strikkers,
30 september 2021 - 13:31

Het afgelopen decennium trokken steeds meer Iraanse studenten en promovendi naar het buitenland, ook naar Nederland. Judith Khajavi-Zijlstra onderzocht de migratietrajecten van die Iraniërs, die vaak dromen van de VS, maar blijven hangen in Nederland. ‘Iraniërs waarderen het open en internationale klimaat van Nederland.’

Waarom heb je specifiek onderzoek gedaan naar Iraanse academici?

‘Iran is een redelijk uniek land, omdat er enerzijds heel veel bèta- en techniekstudenten zijn. Anderzijds hebben de Verenigde Staten en andere Westerse landen sancties ingesteld tegen het land, waardoor het voor Iraniërs moeilijk is om in die landen te studeren of te werken. Daardoor hebben veel Iraniërs in de afgelopen jaren gekozen voor een studie in een land als Turkije, in de hoop uiteindelijk in Europa of de Verenigde Staten te belanden.’

Foto: Judith Khajavi-Zijlstra

Was het niet ingewikkeld om dit onderzoek uit te voeren?

‘Het was best gemakkelijk om respondenten te vinden. In Turkije ben ik veel op verschillende campussen gaan rondlopen om met Iraanse studenten in contact te komen. In Nederland ging het vaker via Facebook en via universiteitspagina’s. Iran heeft een slecht imago en veel Iraniërs wilden een andere kant van het land laten zien. Daarnaast vonden veel mensen het interessant dat ik als witte Nederlandse vrouw Perzisch sprak.’

 

Waarom komen er veel Iraniërs naar Nederland?

‘Veel Iraniërs willen in eerste instantie niet naar Nederland. Voor 2009 waren Canada, de Verenigde Staten, en in mindere mate Frankrijk, de droombestemmingen van veel Iraniërs. Toen in 2009 protesten uitbraken tegen het regime, en dat regime hard terugsloeg, wilden er zoveel jongeren weg uit Iran, dat ze niet allemaal naar die landen konden. Ongeveer tegelijkertijd boden Nederlandse universiteiten meer studieplaatsen voor internationale studenten en promovendi. Zo hebben Iraanse studenten Nederland gevonden. Uit mijn onderzoek bleek dat de meeste Iraniërs die hier zijn beland, toevallig iemand tegenkwamen die hen heeft verteld over Nederland.’

 

Het is als UvA’er logisch dat je Nederland als casus gebruikt, maar had je niet net zo goed een ander Europees land kunnen uitkiezen?

‘In de afgelopen jaren zag je in veel Europese landen een toename van Iraanse studenten, maar wat Nederland uniek maakt is dat het een concurrerende positie inneemt tegenover Canada of de Verenigde Staten. Dat is bij andere landen minder. Italië is vanwege haar goedkope onderwijs voor veel Iraniërs vergelijkbaar met Turkije, terwijl België en Duitsland minder open zijn. Het klimaat is er minder internationaal, en mensen spreken toch minder snel Engels dan hier.’

‘Uit mijn onderzoek bleek dat de meeste Iraniërs die hier zijn beland, toevallig iemand tegenkwamen die hen heeft verteld over Nederland’

Is dat ook waarom veel Iraniërs uiteindelijk in Nederland blijven?

‘Het is een van de redenen. Wat ook meespeelt is dat Nederland geografisch veel dichterbij Iran ligt dan de Verenigde Staten. Als je vier uur in het vliegtuig zit ben je in Iran, terwijl de VS toch meer dan twaalf uur vliegen is. Bovendien maakt de strenge Amerikaanse visumwetgeving, met als toppunt de travel ban van Trump, de Verenigde Staten een stuk minder interessant. Veel Iraniërs konden daardoor niet terug, of konden wel terug maar wisten dan niet of ze ooit de VS weer in konden komen. Daar komt bij dat het erg moeilijk is om Iraanse familie tijdelijk over te laten komen naar de Verenigde Staten.’

 

Ligt dat anders voor Iraniërs die naar Turkije vertrekken?

‘Iraniërs hebben voor Turkije geen visum nodig, en sommigen gaan zelfs voor een lang weekend terug naar Iran om hun familie te zien. De meeste Iraniërs zijn tevreden in hun nieuwe thuisland, vaak omdat ze er een baan en een partner hebben gevonden. Wat daarbij mee kan spelen is dat ik veel Iraniërs uit de Azerbeidzjaanse minderheid heb geïnterviewd. Zij spreken een taal die veel op het Turks lijkt en daardoor spreken ze binnen een half jaar vaak vloeiend Turks. Dat helpt ook natuurlijk.

Het overgrote deel van de mensen blijft overigens ook in Turkije. Drie van de zesendertig respondenten in Turkije zijn teruggegaan naar Iran. Veertien verhuisden er vanuit Turkije door naar Europa of de VS.’

‘Laat promovendi zich niet vier jaar lang alleen focussen op publiceren, maar geef ze ook ruimte om zich te oriënteren op de arbeidsmarkt’

Is er een advies dat je de UvA of de minister kunt geven om het gemakkelijker te maken voor Iraanse studenten en promovendi in Nederland?

‘Ik heb veel nagedacht over een mogelijk advies om Iraniërs hier goed te laten landen. Het zit vooral in de beperkte arbeidsplaatsen in de wetenschap, denk ik. Er zijn genoeg plaatsen en subsidies voor promovendi en postdocs, maar daarna houdt het op. Er zijn maar weinig doorgroeimogelijkheden.

Er zou vanuit universiteiten eerder kunnen worden ingezet op doorstroming op de arbeidsmarkt. Tijdens de studie kan bijvoorbeeld het leren van Nederlands worden aangemoedigd. Dat wordt in het bedrijfsleven toch wel erg gewaardeerd. En laat promovendi zich niet vier jaar lang alleen focussen op publiceren, maar geef ze ook ruimte om zich te oriënteren op de arbeidsmarkt.’

 

Dat advies geldt eigenlijk ook voor Nederlandse promovendi, toch?

‘Dat is relevant voor Nederlandse promovendi, maar in het bijzonder voor internationale. Als een Nederlander na zijn proefschrift niet meteen een baan vindt, kan hij of zij bij wijze van spreken nog een jaar scheikundedocent worden en in die tijd solliciteren naar een baan op niveau. Dat is bij internationale academici niet het geval. Zij belanden vaak meteen in de ww of de bijstand. Zij hebben geen back-upplan.’

 

Judith Khajavi-Zijlstra hoopt op donderdag 7 oktober te promoveren op haar proefschrift Stay Close, Go Far. The Stepwise Migration of Iranian Students and Academics. De plechtigheid begint om 13.00 uur en vindt plaats in de Agnietenkapel. De ceremonie is dan hier live te volgen.

Lees meer over