Niks meer missen?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Foto: Michaela Kliková (Unsplash)
wetenschap

UvA-onderzoekers: gekkotape heeft weinig met gekko’s te maken

Marleen Hoebe,
3 mei 2021 - 12:01

UvA-onderzoekers zochten uit of gekkotape echt zo goed blijft plakken als verkopers beweren. Ze kwamen erachter dat de tape geschikt is voor het ophangen van schilderijen, maar dat dit niets te maken heeft met het ingenieuze plakmechanisme van gekko’s. ‘Toen we de “gekkohaartjes” van de tape afsneden, bleef het nog steeds goed plakken.’

Gekko’s zijn bijzondere beestjes; zonder moeite beklimmen ze allerlei oppervlakken met verschillende structuren. Je kunt ze rustig ondersteboven op een plafond vinden, zelfs als dat van glas is. Het zijn tot zover bekend de grootste dieren die hiertoe in staat zijn. Er bestaan wel insecten, spinnen en amfibieën met plakkerige pootjes, maar zij zijn een stuk kleiner.

 

Gecompliceerde haartjes
Dit superplakmechanisme kan heel handig zijn in het dagelijks leven. Dat was ook wat onderzoekers zo’n twintig jaar geleden dachten. Zij plozen uit waardoor het komt dat gekko’s zo goed blijven kleven en ze zich even makkelijk kunnen lostrekken en weer verder lopen.

Foto: Hans Terwisscha-Dekker

‘Het heeft te maken met de haartjes onder de pootjes van gekko’s,’ vertelt UvA-onderzoeker Hans Terwisscha-Dekker, werkzaam bij het Van der Waals-Zeeman Instituut. ‘De structuur van deze haartjes is heel gecompliceerd. Op de pootjes zitten haartjes, op die haartjes zitten kleine haartjes, en daarop zitten weer minuscule haartjes. Zo vergroten gekko’s hun contactoppervlak. Wanneer zij heel dicht bij een oppervlak komen, kunnen ze zich met behulp van vanderwaalskrachten, vastkleven.’

 

Vanderwaalskrachten

Vanderwaalskrachten zorgen voor een enorme aantrekkingskracht tussen de moleculen van de gekkohaartjes en die van een oppervlak. Daarvoor moeten die moleculen wel heel dicht bij elkaar komen. Gekko’s hebben zulke kleine haartjes onder hun pootjes zitten dat dit mogelijk is.

 

Terwisscha-Dekker: ‘Ze moeten hun pootjes tegen een oppervlak aandrukken om te blijven plakken en dan weer schuin eraf trekken om verder te kunnen. Dat valt in ruwe zin te vergelijken met plakband. Die moet je ook aandrukken om geen bubbeltjes te krijgen. Als je het eraf wilt hebben, moet je het aan één kant eraf pulken.’

‘Ik zou de tape niet gebruiken om een boekenplank of een ander zwaar voorwerp op te hangen’

Doe-het-zelftape

Een paar jaar later na de ontdekking van die ‘klevende’ gekkohaartjes kwamen verschillende soorten tape met haartjes op de markt, zogeheten gekkotape die heel goed blijft plakken. In hoeverre werkt die tape hetzelfde als de gekkopootjes? Dat heeft Terwisscha-Dekker samen met collega’s Marion Grzelka, Simon Lépinay en Daniel Bonn onderzocht.

 

Zonder grondige inspectie valt al op te maken dat deze tape, verkrijgbaar op bol.com, een stuk anders is dan de gemiddelde rol tape. Het is een paar millimeter dikker en heeft een soort rubberen laag. En de tape is herbruikbaar, zelfs na het afspoelen met water, laat Terwisscha-Dekker weten. ‘Het wordt verkocht als doe-het-zelftape. Je kunt het bijvoorbeeld gebruiken om schilderijen aan de muur op te hangen.’ Dat heeft hij zelf ook gedaan. ‘Maar ik zou er geen boekenplank of een ander zwaar voorwerp mee ophangen.’

 

Geen werkzame haartjes
De UvA’ers maten de plakkracht van de gekkotape en bestudeerden het verder onder de microscoop. Ze zagen dat het veel meer contact maakt met een ander oppervlak dan gewone tape. Terwisscha-Dekker legt uit: ‘Gekkotape is gemaakt van zacht materiaal waardoor het makkelijk vervormt en voor meer contactoppervlak zorgt. Vergelijk het met een fietsband. Als je die hard oppompt, heb je minder contactoppervlak en rijd je makkelijker. En een zachte band heeft juist meer contactoppervlak.’

‘Zonder haartjes bleef de tape nog steeds goed plakken’

De gekkotape is dus zacht, net zoals gekkopootjes, maar de plakkracht van de tape heeft niets te maken met gekkohaartjes. ‘Toen we de haartjes van de tape afsneden, bleef het net zo goed plakken.’

 

Eigenlijk verdient deze tape dus helemaal niet de naam ‘gekkotape’. Mogelijk geldt dat voor andere tape wel. Een gekko-expert liet de UvA-onderzoekers namelijk weten dat er tape bestaat waar wel een soort ‘gekkohaartjes’ op aanwezig zijn. Terwisscha-Dekker: ‘Het lijkt me leuk om die nog te onderzoeken.’