.jpg)
Bingewatchen | ‘Het hiv-stigma uit It’s a Sin is nu nog net zo groot’
Tijdens de coronacrisis kijken we meer dan ooit. In de rubriek Bingewatchen met UvA’ers vragen we UvA-medewerkers om een film of serie te kijken die verband houdt met hun vakgebied. Deze keer: UvA-socioloog Laurens Buijs (38, o.a. diversiteit, seksualiteit en gender) over It’s a Sin, een dramaserie over een vriendengroep in Londen tijdens de aidscrisis. ‘We hebben dan wel Pride en de openlijke gayscene, maar onder die wapperende regenboogvlag ligt nog steeds gay shame.’
.jpg)
Wat vond u van de serie?
‘Ik vond de serie fantastisch. De aidscrisis in de jaren tachtig creëerde een gigatrauma: opeens was er een gruwelijk, onbekend virus dat vooral homo’s trof. De homobeweging was nog maar twintig jaar oud, een kwetsbare minderheid, er was geen medicatie of psychotherapeutische kennis. Vooral in de Verenigde Staten werd het een straf van God genoemd: dit krijg je nou van jullie levensstijl! Een ramp, en voor de community een enorme klap. Ik denk dat veel homo’s dachten: misschien verdienen we dit wel ergens.
Ik ben zelf homo en houd me als onderzoeker regelmatig bezig met de geschiedenis van de homobeweging en de strijd die activisten hebben gevoerd rond de aidscrisis. Dat is erg belangrijk geweest voor mijn mentale welzijn.’
De Britse dramaserie It’s a Sin speelt zich af tussen 1981 en 1991 in Londen en volgt een groep vrienden tijdens de aidscrisis in de jaren tachtig. Zo zien we Ritchie Tozer, die in Londen gaat studeren, Roscoe Babatunde die na een fikse ruzie wegloopt van huis en Colin Morris-Jones die het wil maken in de kledingindustrie. Hun levens worden flink in de war geschopt door de opkomst van dat wat dan nog ‘gay cancer’ wordt genoemd.
Regie: Peter Hoar
Cast: Olly Alexander, Omari Douglas, Callum Scott Howells, Nathaniel Curtis, Lydia West e.a.
Duur: vijf afleveringen, ongeveer 50 minuten per aflevering
Kijk via: NPO Plus en deze zomer bij de VPRO op NPO3.
Hoe bedoelt u dat?
‘Onze samenleving is door-en-door heteronormatief. Alle homo’s krijgen daar een tik van. Het is het besef dat je nooit de norm bent, de vraag of jouw seksualiteit wel kan en mag bestaan. Het stigma uit de jaren tachtig heerst nog steeds. Vrienden die tegelijkertijd met mij uit de kast kwamen en die hiv hebben opgelopen voelen dat als een “extra geheim”, ook nu er goede medicatie bestaat. We hebben dan wel Pride en de openlijke gayscene, maar onder die wapperende regenboogvlag ligt nog steeds gay shame, de schaamte over je identiteit en het gevoel dat er iets mis met je is. De wereld ziet ons als koploper van de homo-emancipatie, maar de kern van het probleem – geïnternaliseerde schaamte, schuld, soms ook zelfhaat – bestaat nog steeds.
Die schaamte kan bijvoorbeeld leiden tot excessief gedrag in de gayscene: iets moois, want daar kun je eindelijk jezelf zijn en jezelf seksueel ontplooien. Maar de gayscene heeft ook een donkere kant, je kunt makkelijk verdwalen in alle mogelijkheden in clubs en darkrooms en seksuele excessen liggen op de loer. Dat brengt risico’s met zich mee, en dat is ook de aantrekkingskracht. Extreme feesten kunnen bevrijdend zijn, maar hebben ook iets van dodendansen uit de middeleeuwen: feesten als manier om trauma te vergeten, om te verdoven en te onthechten. Het kan leeg aanvoelen, disconnected, en in dat donkere spel van seks zonder verbinding kan hiv goed woekeren.’
(Tekst loopt door onder de trailer)
Zag u die extremiteit ook terug in de serie?
‘Daarmee komen we bij mijn kritiekpunt: aanvankelijk zag ik dat in de serie níet. Het is allemaal erg sekspositief, terwijl de gayscene toen ook al twee kanten moet hebben gehad. In veel scènes zie je het seksuele plezier, heel speels, happy-happy-happy en knuffelen en stoeien op bed. Het leven wordt ook wat geïdealiseerd: de vriendengroep is erg warm, woont samen, is bijna familie. Dat zag je in die tijd ook wel, dat homo’s moesten kiezen tussen hun familie in het dorp of de Amsterdamse gayscene, en dat ze in Amsterdam een nieuwe “familie” vonden, een beetje zoals Roscoe in de serie.’
Aan het eind gaat het wel over schaamte: Ritchie ligt in het ziekenhuis en heeft een schuldgevoel omdat hij het virus aan anderen heeft doorgegeven.
‘Schaamte is tegen het eind inderdaad een belangrijk thema. Dan zie je die tweeledigheid van de gayscene meer terug, Ritchie kende geen remming meer en ook toen hij besmet was had hij nog onveilige seks. Als zijn vriendin Jill aan de vriendengroep voorstelt dat ze misschien even geen seks moeten hebben, merk je dat de jongens eigenlijk niet meer kunnen stoppen met hun losse leven. Uit onderzoeken naar hiv onder homo’s blijkt dat sommige mensen méér seks hebben als ze bang zijn dat ze hiv hebben – een soort zelfdestructief copingmechanisme. Er bestaan ook groepen waarin hiv bewust wordt doorgegeven zodat mensen worden bevrijd van hun angst om het te krijgen.’
Als mensen meer willen lezen of kijken over dit thema, wat zou u hen dan aanraden?
‘Het boek The Velvet Rage van Alan Downs heeft veel indruk op mij gemaakt. Het is een boek van een psychotherapeut over gay shame. Het spreekt je zorgzaam toe, slaat een arm om je heen, en zegt: je hoeft geen schuld of schaamte te hebben, ik sta naast je en ik houd van je. Ik realiseerde me dat er ook veel verdriet zit in mijn ervaringen met de gayscene, ik wil niet alleen het grensverleggende bespreekbaar maken maar ook de vraag stellen: waar leggen we de grens? Homo-emancipatie gaat voor mij niet alleen over grenzen oprekken, maar ook taboes doorbreken, en vragen stellen als: hoe wordt ik een geïntegreerd persoon, hoe word ik gelukkig, hoe kom ik aan balans in mijn leven? Dat is een moeilijke worsteling en veel mensen lukt dat nooit, want je bent nu eenmaal zo gevormd. Dit boek heeft mij daarmee erg geholpen.’
