‘Nog steeds weinig aandacht voor mentale gezondheid in topsport’
Universitair docent Yannick Balk onderzoekt het mentale herstel van sporters na een fysieke inspanning. Daar is volgens hem nog veel winst te behalen. ‘Topsporters kunnen door hun fysieke vermoeidheid maar moeilijk mentaal ontspannen.’
Naar analogie van eerder onderzoek over het mentaal herstel van werknemers, onderzocht universitair docent Yannick Balk ditmaal de mentale gesteldheid van 85 topsporters na een fysieke inspanning. Door deze sporters – waaronder het Nederlandse zwemteam en spelers uit de Eredivisie – op dagelijkse basis te monitoren stelde hij voor het eerst wetenschappelijk vast dat fysieke vermoeidheid een groot effect kan hebben op het mentale herstel naderhand. Sporters kunnen na een fysieke inspanning dus maar moeilijk mentaal ontspannen. De fysieke en mentale aspecten bij sport hangen immers nauw met elkaar samen en beïnvloeden elkaar wederzijds, verklaart Balk.
Voetballers met mentale problemen
‘Ik kijk een beetje met een arbeids- en organisatiepsychologie-bril naar de topsport,’ zo licht Balk zijn onderzoek toe. ‘Voor topsporters is hun sport immers ook werk: ze worden ervoor betaald.’ Mede daarom valt het hem op dat er in de topsport maar weinig aandacht wordt besteed aan de mentale gesteldheid van sporters. ‘Het is nog lang geen vast onderdeel van clubs of organisaties, zoals een fysio of een voedingsdeskundige dat vaak al wel is,’ stelt Balk. ‘Er zijn psychologen verbonden aan enkele grote clubs, maar daarna houdt het vrij snel op.’
Met zijn wetenschappelijke bijdrage probeert Balk daar verandering in te brengen. Er zijn immers ook veel sporters die actief op zoek zijn naar meer begeleiding op het mentale vlak, constateert hij. Steeds vaker komen daar ook berichten van naar buiten. Zo gaven profvoetballers Gregory van der Wiel en Ricardo Kishna recentelijk al aan te kampen met mentale problemen. Vorige week volgde voetballer Género Zeefuik, die eveneens aangaf te lijden onder de hoge druk van het topsportbestaan.
Yoga als ontspanning en coolingdown
Om mentale problemen te voorkomen en weer volledig te herstellen is het volgens Balk van belang dat sporters meer en op efficiëntere wijze hun rust pakken na een fysieke inspanning. Dat kan door even rustig te wandelen, maar ook door na de training iemand op te bellen of yoga te beoefenen. ‘Yoga is een goede manier om fysiek en mentaal tot rust komen,’ zegt Balk. ‘In de NBA zijn er al jaren coaches die hun spelers yoga-oefeningen laten uitvoeren na een intensieve trainingsdag.’ De crux is volgens Balk dan ook om dit soort coolingdownmethoden vooral in groepsverband uit te voeren: ‘Dan blijft het beter beklijven’.
Maar hoeveel tijd bespaar je nou precies met een coolingdown, ten opzichte van gewoon wachten tot je weer mentaal hersteld bent? Daar heeft Balk nog geen pasklaar antwoord op. ‘Hardere data hieraan koppelen is zeker een mooie uitdaging voor de toekomst. Zeker in de sport wil men ook weten wat een coolingdown nou daadwerkelijk oplevert voor bijvoorbeeld de groei van de spieren, alvorens het zomaar aan het trainingsschema wordt toegevoegd. Dat geeft dus absoluut reden tot nader onderzoek.’
App
Naast zijn onderzoek naar de mentale problemen bij sporters, ontwikkelt Balk ook zelf een app (Cato) om topsporters te helpen. ‘Als je moe of gestrest bent, word je vaak een beetje passief. De app probeert je met behulp van concrete tips alsnog te activeren. Naar verloop van tijd leert de app ook welke ontspanning het beste voor jou werkt, legt Balk uit. Begin volgend jaar lanceert hij Cato in de Apple- en Android-store. ‘In de ontwikkelingsfase toonden sporters zich al heel enthousiast,’ zegt Balk. Maar ook studenten zijn een groep die baat kunnen hebben bij de app. ‘Studenten zijn tenslotte ook een groep die steevast veel op zich af krijgt.’
De gouden tip tot mentale rust wil Balk echter al wel verklappen: neem een hond. ‘Doordat mijn hond al na twee uur naast me staat te smeken om naar buiten te gaan, ga ik zelf ook vaker wandelen,’ vertelt hij. Practice what you preach dus. ‘Bovendien is het bijzonder inspirerend om te zien hoe een hond ontzettend in het moment kan leven. Dat kan heel relativerend zijn in deze haastige tijden.’
Vooruit kijken
Binnenkort publiceert Balk al wel een vervolgonderzoek op dit thema. De centrale vraag in dat onderzoek luidt: denken sporters na een fysieke inspanning vooral terug aan hoe zwaar hun training was of maken zij zich meer zorgen over hun volgende (trainings)dag? Blijven ze dus in het verleden hangen of kijken ze met spanning naar de dag van morgen? ‘Uit de voorlopige resultaten blijkt dat sporters vooral piekeren over hun volgende trainingsdag.’ Des te meer reden dus voor sporters om meer in het moment te leven. Als dat niet zelf lukt, kan een hond daar altijd nog uitkomst bij bieden.
