UvA’er vindt molecuul ‘met potentie als corona-medicijn’
UvA’ers zijn hard op zoek naar hoe we het coronavirus kunnen indammen. Biochemicus Ewelina Weglarz-Tomczak dacht na over de cruciale motor achter het virus: het enzym PLpro. Hoe kun je dat dwarsbomen en ervoor zorgen dat de ontwikkeling van het virus in een lichaam stopt? ‘We denken dat dit potentie heeft voor een medicijn, maar we hebben meer geavanceerd onderzoek nodig.’
Ewelina Weglarz-Tomczak van het Swammerdam Institute for Life Sciences doet samen met haar collega’s Stanley Brul (hoogleraar moleculaire biologie en microbiële voedselveiligheid) en Jakub Tomczak (universitair docent aan de VU) onderzoek naar een enzymEen enzym is een eiwit dat ervoor zorgt dat sommige processen net een stukje sneller verlopen. dat erg belangrijk is voor het coronavirus dat Covid-19 veroorzaakt. Dit enzym is een protease, PLpro genaamd. Het maakt van kleine viruseiwitten functionele eiwitten. Een virusdeeltje kan zich hierdoor verder ontwikkelen.
‘Ook houdt de protease het immuunsysteem voor de gek,’ legt Weglarz-Tomczak uit. ‘Daardoor kan het immuunsysteem dit enzym niet herkennen en het niet opruimen.’
Ebselen
Bij Covid-19 is er dus een sluw enzym aan het werk. Dit wil je, als het even kan, uitschakelen. Weglarz-Tomczak en haar collega’s vonden daar iets voor: het molecuul ebselen dat als medicijn ontstekingsremmend en antioxiderend werkt.
Het mooie aan ebselen is dat het al in klinisch onderzoek bij mensen is getest. ‘Daaruit blijkt dat het een erg lage toxiciteit heeft,’ vertelt Weglarz-Tomczak. ‘Het heeft potentie voor een medicijn dat de coronavirusinfectie van een patiënt kan stoppen, het is veelbelovend.’
Nog betere remmers
Maar ondertussen heeft ze alweer andere stoffen gevonden die veel overeenkomsten met ebselen vertonen en nog beter werken. ‘Deze kunnen het enzym dat zo belangrijk is voor Covid-19 nog tien keer beter remmen. Maar de vraag is wel of deze stoffen ook veilig zijn.’ Ze zijn nog niet bij mensen getest, dus er is nog klinisch onderzoek nodig om de mogelijke bijeffecten te onderzoeken. ‘We denken echter dat deze stoffen net zoals ebselen niet gevaarlijk zullen zijn voor mensen.’
Gaat Weglarz-Tomczak nu samen met haar collega’s een coronamedicijn ontwikkelen? ‘Ik ben een biochemicus, dus ik heb een samenwerking nodig. Het is lastig om te zeggen of er een medicijn komt, maar we denken er wel over na. Onze studies staan ook online bij bioRxiv, zodat anderen over de volgende stap kunnen nadenken. Want we hebben meer geavanceerd onderzoek nodig.’
Preprints
De artikelen van Weglarz-Tomczak die op de website van bioRxiv staan zijn preprints, een soort conceptpublicaties. Op deze manier kun je de resultaten al tonen voordat een tijdschrift met peer review je artikel accepteert. Andere wetenschappers kunnen zo vroeg op het onderzoek reageren.
‘We hebben al heel veel reacties gekregen. Dit is de eerste grote ontdekking waarbij wordt aangetoond dat het enzym cruciaal is. Veel onderzoeksgroepen zijn nu op zoek naar goede remmers van het coronavirus. We wilden de studies al publiceren, zodat we de resultaten alvast met hen kunnen delen. Ondertussen proberen we de artikelen wel in een peer reviewed academisch tijdschrift te krijgen.’
