Amsterdam UMC onderzoekt effect van antilichaam bij coronavirus
Het Amsterdam UMC is nu het eerste onderzoekscentrum wereldwijd dat een klinisch vergelijkend onderzoek doet naar de werking van een antilichaam bij patiënten met het coronavirus. Alexander Vlaar van het Amsterdam UMC is bij deze studie betrokken. ‘Het vermoeden is dat het afweersysteem bij patiënten met covid-19 overreageert. Een antilichaam kan dit blokkeren.’
‘We zien nu dat een deel van de patiënten met covid-19 na ongeveer veertien dagen herstelt,’ vertelt Alexander Vlaar, intensivist in het AMC. ‘Maar anderen blijven juist na die dagen ernstig ziek en hebben flinke ontstekingsklachten.’
Het afweersysteem van ons lichaam reageert namelijk op het coronavirus om het lichaam te beschermen – net als bij andere lichaamsvreemde bacteriën en virussen. Dat systeem kan alleen soms een beetje doorslaan, waardoor het meer schade aanbrengt dan dat het beschermt. ‘Het vermoeden is dat dit ook bij het coronavirus gebeurt,’ aldus Vlaar. ‘Dat er sprake is van een overkill; dat de balans tussen het virus opruimen en het lichaam intact houden is verstoord.’
Overreactieve ontstekingsfactor
Een bepaalde ontstekingsfactor, complement factor C5a, is betrokken bij die overreactie van het afweersysteem. Vlaar: ‘Het is heel actief bij de mensen die ziek zijn.’ Hij bekijkt samen met andere wetenschappers of je het mechanisme dat hierachter ligt kunt blokkeren met een specifiek antilichaam. Dit doen ze in een klinisch vergelijkend onderzoek in Nederland.
‘Een middel met een antilichaam tegen C5a wordt al voor andere ziektebeelden gebruikt. En een Duits farmaceutisch bedrijf heeft laatst samen met de Chinese overheid een dose-finding study in China uitgevoerd om te achterhalen met welke dosering je het effect van de ontstekingsfactor volledig kunt wegvangen. Nu doen wij een gerandomiseerde, gecontroleerde, klinische studie om te kijken wat het antilichaam bij die dosering precies doet. Wij zijn de eersten van de wereld die hiermee starten. Onderzoekscentra in Duitsland willen uiteindelijk ook beginnen.’
Resultaten nog niet bekend
Voor het onderzoek krijgen patiënten met covid-19 die heel ernstig ziek zijn en die bijvoorbeeld een zware longontsteking hebben, via een infuus het antilichaam. ‘In de eerste fase willen we dertig patiënten behandelen,’ zegt Vlaar. ‘Daarna doen we een tussenanalyse. Op basis daarvan bepalen we hoeveel patiënten we uiteindelijk in de studie moeten includeren. Vroeger bepaalde je van tevoren hoeveel patiënten je ging includeren. Maar vaak blijkt achteraf dat je toch meer patiënten nodig had of dat je juist al eerder kon stoppen met inclusie, omdat een kleiner aantal patiënten al genoeg was om iets zinnigs over de resultaten te zeggen. Met behulp van die tussenanalyse kunnen we de studie zo slim mogelijk opzetten.’
Vlaar hoopt dat het antilichaam helpt om het afweersysteem tot rust te brengen en zo de schade te beperken. Hij benadrukt wel dat dit echt nog om een studie gaat. ‘Het klinkt allemaal hoopvol, maar we moeten oppassen met het uithangen van de vlaggen. We kunnen nog niets over de resultaten zeggen. Wel zien we dat het antilichaam tot nu toe voor milde bijwerkingen zorgt. Het gaat ook om een heel specifiek antilichaam dat precies ontstekingsfactor C5a blokkeert. Hierdoor kan de rest van het afweersysteem nog steeds andere bacteriën en virussen bestrijden.’
‘Het hangt van de inclusie af hoe snel we de andere resultaten kunnen verzamelen. Eerst moeten we voldoende mensen behandelen. Maar we hopen binnen enkele maanden meer te weten.’
