Afgewezen voor een baan? Heb zelfcompassie, zegt deze UvA’er
Hoe ga je om met negatieve ervaringen tijdens het zoeken naar een baan? UvA-promovendus Loes Kreemers (30) schreef een proefschrift over dit onderwerp. Haar advies: vraag feedback en heb compassie. ‘Solliciteren is ook een psychologisch contract aangaan.’
Loes Kreemers (30, psychologie) vond vorig jaar haar droomvacature: een baan als klimaatgedragsonderzoeker bij de Hogeschool van Amsterdam. Ze stak werk in haar cv, liet haar sollicitatiebrief door meerdere mensen lezen en zag zichzelf er al helemaal zitten. ‘En toen werd ik afgewezen.’ Ze lacht. ‘Ik was teleurgesteld. Ik vergat dat ik weinig controle had over het proces.’ Nu werkt ze er alsnog: ze hadden de brief bewaard en belden voor een soortgelijke vacature. ‘Dus het was uiteindelijk toch een positieve ervaring.’
Voor haar proefschrift Searching for a job: problem and emotion-searched coping deed Kreemers onderzoek naar ‘negatieve werkzoekervaringen’ en hoe we daarmee omgaan. Want de werkzoektocht kan taai zijn, maar je kunt er beter in worden, stelt ze. Voor de studie benaderde ze honderden werkzoekenden en verzamelde ze 172 anekdotes.
Noemt u eens een anekdote?
‘Lastig kiezen! Het was een palet aan diverse ervaringen. Dat gaat van het begin – ik moet zoeken, wat overweldigend! – via het proces zelf – zoek ik wel op goede plekken? – naar bijvoorbeeld ongemakkelijke sollicitaties. Zo moest een respondent een presentatie van twintig minuten voorbereiden, maar bleek daar tijdens het sollicitatiegesprek geen tijd voor. Dat kan voelen alsof alles voor niets is, alsof je niet serieus wordt genomen. Solliciteren is ook een psychologisch contract aangaan: als ik veel investeer, krijg ik vast iets terug. Dat klopt niet. Het is een afhankelijkheidsrelatie.’
Waarom wilde u dit onderzoeken?
‘De arbeidsmarkt is flexibeler dan vroeger. De groep werkzoekenden groeit. Vooral starters en vijftigplussers zijn overgerepresenteerd in de zoekende groep. Gemiddeld hebben mensen nu 11,9 banen tussen hun 18e en 50e levensjaar, blijkt uit Amerikaanse onderzoek – en dat terwijl mijn vader bijna zijn hele leven voor één werkgever werkte.’
Kreemers gaf werkzoekenden een schrijfopdracht om met zelfcompassie op hun proces te reflecteren. Daarbij konden ze zich bijvoorbeeld afvragen: wat voel ik? Wat zou een vriend of vriendin over mijn situatie zeggen? Ook is het goed om jezelf aan die compassievolle houding te blijven herinneren, zegt Kreemers, bijvoorbeeld door een voorwerpje of een armbandje dat rinkelt. ‘Dat gaat op voor veel meer zaken dan alleen het zoeken naar werk.’
Hoe kunnen we beter omgaan met die vervelende ervaringen?
‘Allereerst: vraag feedback en gebruik die informatie om je zoektocht te verbeteren. Vastberadenheid is ook belangrijk: calculeer tegenslagen in en laat je niet uit het veld slaan. We overschatten vaak hoeveel controle we hebben, maar op sommige zaken heb je geen invloed, zoals je leeftijd of de vraag op de arbeidsmarkt. Wél heb je invloed op de manier waarop je zoekt en op hoe je negatieve ervaringen op een psychologisch verantwoorde manier verwerkt.’
Hoe doe je dat precies?
‘Sta stil bijnegatieve ervaringen – die ga je onvermijdelijk tegenkomen, want niemand vindt direct een droombaan. Van de mensen die ik heb gesproken was er slechts één die zei: “Ik voelde me rot, dat accepteerde ik, want het hoort erbij”. Veel mensen onderdrukken hun emoties, bijvoorbeeld uit schaamte, of slaan aan het piekeren. Zelfcompassie is dus belangrijk: op welke toon spreek je tegen jezelf? Wees je ervan bewust dat dit niet alleen jou overkomt, maar dat iedereen door een soortgelijk proces gaat. Mensen denken vaak dat het helpt om streng tegen jezelf te zijn, maar uit de literatuur blijkt dat je door zelfcompassie uiteindelijk beter in staat bent om open op jezelf te reflecteren.’
Loes Kreemers hoopt donderdag 30 januari om 12.00 uur te promoveren in de Agnietenkapel.
