Niks meer missen?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Foto: Jeroen Oerlemans (UvA)
wetenschap

UvA’er ontdekt waarom de een overlijdt aan pneumokokken en de ander niet

Laura ter Steege,
15 mei 2019 - 11:01

Hoogleraar neurologische infectieziekten Diederik van de Beek onderzocht waarom de pneumokok-bacterie bij sommige mensen een hersenvliesontsteking veroorzaakt, terwijl anderen hem zonder probleem in hun neus of keel hebben. Hiervoor bestudeerde hij dertien jaar lang de genen van mensen en bacteriën. ‘Bijna alle patiënten wilden meewerken aan dit onderzoek, dat laat zien hoe belangrijk het is.’

Wat hebben jullie onderzocht?

‘We hebben gekeken naar de rol van genen van mens en bacterie bij het ontstaan van de meest voorkomende hersenvliesontsteking. We zien namelijk dat de pneumokok-bacterie bij sommige mensen een ernstige hersenvliesontsteking veroorzaakt, waaraan één op de vijf mensen overlijdt. Anderen dragen deze bacterie zonder probleem in hun neus-keelholte. Andere onderzoeken kijken altijd naar de rol van of mensen of bacteriën, maar wij hebben voor het eerst naar de interactie tussen beiden gekeken.’

‘Er bestaat al een vaccin, maar er moet een nog veel beter vaccin komen’

Zijn er niet ziekmakende varianten van deze bacterie, die bij iedereen hersenvliesontstekingen veroorzaken?

‘Nee, er zijn wel bepaalde bacteriën die vaker een ontsteking veroorzaken, maar dat zullen ze niet bij iedereen doen. Dat is afhankelijk van de interactie tussen mens en bacterie. We hebben nu aangetoond dat de genen van een bacterie grotendeels bepalen of iemand ziek wordt. De opmaak van de genen van een persoon bepalen vervolgens hoe ziek iemand wordt.’

 

Jullie zijn sinds 2006 bezig met dit onderzoek, waarom is het zo lastig?

‘Omdat het de eerste keer was dat deze interactie is onderzocht, moesten er nieuwe methoden worden ontwikkeld. Ook hebben er veel patiënten meegewerkt aan dit onderzoek. Naast 1.200 Nederlandse patiënten, hebben wij ook gekeken naar patiënten uit Denenmarken, het Verenigd Koninkrijk en Zuid-Afrika. Als je iets hebt ontdekt, moet je namelijk wel goed controleren of het echt zo zit. In totaal hadden wij uiteindelijk 10.000 proefpersonen en 5.000 bacteriën, waardoor we waanzinnige hoeveelheden informatie hadden. Dat was rekenkundig erg lastig.’

 

Wat betekent deze ontdekking voor patiënten?

‘Deze ontdekking heeft niet direct invloed op patiënten. Maar het geeft wel meer inzicht in welke mensen ziek worden en waarom sommige mensen eraan overlijden. Deze informatie hebben we nodig om in de toekomst betere behandelingen en vaccinaties aan te kunnen bieden. Er bestaat al een vaccin, maar er moet een nog veel beter vaccin komen. We hopen met deze informatie een vaccin te kunnen ontwikkelen dat voor alle subsoorten van pneumokokken goed werkt.’

 

De resultaten van dit onderzoek zijn gepubliceerd in Nature Communications.