Meer dan helft van alle talen is stervende
Aan de vooravond van het Internationale jaar van de inheemse talen luidt een groep internationale taalkundigen onder wie UvA’er Frank Seifart de noodklok over het voortbestaan van duizenden talen. Iets meer dan de helft van de zevenduizend levende talen wordt bedreigd, is ofwel stervende ofwel zo goed als dood ofwel uitgestorven.
Dit blijkt uit een nieuwe overzichtsstudie van een internationale groep taalkundigen, onder wie Frank Seifart van de UvA. De onderzoekers brachten de documentatie en beschrijvingen van bedreigde talen in de afgelopen vijfentwintig in kaart. De resultaten zijn dermate dramatisch dat zij oproepen om het onderzoek naar kleine en bedreigde talen te intensiveren. De resultaten van het onderzoek Language documentation twenty-five years on worden deze maand gepubliceerd in het toonaangevende wetenschappelijk tijdschrift Language.
De studie bevat volgens de onderzoekers de tot nog toe meest betrouwbare cijfers van bedreigde talen. Zo blijkt dat meer dan de helft – namelijk 3.660 – van de nog levende (lees: gesproken) talen momenteel in al dan niet ernstige mate wordt bedreigd. Uit tien jaar geleden verricht onderzoek van Unesco blijkt dat het in 2009 om 2.500 bedreigde talen ging. Er is dus sprake van een flinke toename. Voor de goede orde: we hebben het hier veelal over mini-talen, die soms alleen worden gesproken in lokale gemeenschappen, maar voor de vitaliteit van die gemeenschappen wel van groot belang zijn. Kijk hier voor de Unesco Atlas of the world’s languages in danger.
Een zesde bijna uitgestorven
Uit het onderzoek van Seifart c.s. blijkt dat ongeveer 600 van de 3.660 bedreigde talen al bijna zijn uitgestorven; zij worden alleen nog af en toe gesproken door de generatie van grootouders. Zo’n 950 bedreigde talen worden ook nog wel door kinderen gesproken, maar het aandeel kinderen dat deze talen verwerft wordt alsmaar kleiner. Seifart en zijn collega’s waarschuwen dat als deze ontwikkeling niet wordt omgekeerd, ook die talen zullen uitsterven. Het probleem is inmiddels ook erkend door de Verenigde Naties, dat 2019 heeft uitgeroepen tot het Internationale Jaar van de Inheemse talen. De VN schrijft op haar website: ‘Indigenous languages matter for social, economic and political development, peaceful coexistence and reconciliation in our societies.’ Het is ook volgens de VN hoog tijd voor actie ‘to preserve, revitalize and promote these languages’.
Het verdwijnen van inheemse talen heeft allerlei oorzaken waaronder migratie en internationale (handels)communicatie, maar ook het gebrek aan kennis over de bedreigde (inheemse) talen zelf. Seifart: ‘We hebben ook gevonden dat meer dan een derde van alle talen ter wereld nog steeds onvoldoende beschreven is. Zelfs basale informatie met betrekking tot hun grammatica of lexicon ontbreekt. Laat staan dat we beschikken over gedegen documentatie van cultuurspecifiek taalgebruik.’
Zie hier voor de pre-printeditie van het artikel van Seifart c.s.
