Niks meer missen?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Foto: Zahy1412 (cc, Wikimedia Commons)
wetenschap

Buikpijn? Denk aan een regenboog, zegt UvA-hoogleraar Marc Benninga

Sterre van der Hee,
22 juni 2018 - 09:15

UvA-hoogleraar Marc Benninga (Kindergeneeskunde) doet in het Amsterdam UMC al ruim tien jaar onderzoek naar hypnose bij buikpijn. Inmiddels verwijzen zeventig Nederlandse ziekenhuizen naar hypnotherapeuten. ‘Ik zeg: probeer het gewoon.’

Nee, niet iedereen gelooft erin, zegt hypnotherapeut Carla Frankenhuis (65). ‘Laatst nog, toen ik op een feestje over hypnose sprak, merkte ik dat iemand zich omdraaide en wegliep.’ Een chirurg. ‘Ik denk dan: nou ja, jammer. In veel aandoeningen is het een bewezen effectieve behandeling.’

 

Frankenhuis is aangesloten bij de Nederlandse Beroepsvereniging van Hypnotherapeuten. Met UvA-hoogleraar Marc Benninga (57, kindergeneeskunde) van het Amsterdam UMC en kinderarts Arine Vlieger onderzocht ze hypnotherapieJournalist Mirjam Bartelsman maakt er een documentaire over, Hypnose op recept, die in mei te zien was bij de NTR.: een middel waardoor patiënten in een ‘meditatie-achtige trance’ raken en pijn- en stressklachten kunnen beïnvloeden. Ruim zeventig Nederlandse ziekenhuizen en therapeutische instellingen werken inmiddels met hypnose, dat officieel onder ‘alternatieve geneeswijzen’ valt.

Hoogleraar Marc Benninga

Het lijkt nu vooral aan te slaan bij chronische buikpijn, zegt Benninga. Daar heeft 10 tot 15 procent van de kinderen last van. ‘We hadden daar geen effectieve behandelmethodes voor. Ook lijkt hypnose te werken voor ademhalingsproblemen bij taaislijmziekte of misselijkheid. Kinderen zijn vaak letterlijk misselijk van angst.’ Frankenhuis: ‘In Nederland hebben zo’n twee miljoen mensen onbegrepen klachten. Vaak is angst of stress een component. Het aanleren van zelfhypnose kan dan helpen.’

 

Prutsen op de poli

Benninga ‘ontdekte’ de hypnotherapie ruim tien jaar geleden, min of meer toevallig, toen hij hoogleraar Peter Whorwell van de University of Manchester op een congres zag. ‘Hij vertelde over effectieve hypnose bij vrouwen met het prikkelbare darmsyndroom (PDS, red.). Ik geloofde het niet echt, maar wij zaten op de poli zo te prutsen met kinderbuikpijn, dat we in 2006 zelf een studieLees hier het artikel dat werd geschreven aan de hand van die studie. hebben opgezet, als eersten ter wereld. Vooral om het uit te sluiten, trouwens. Ik heb nog nooit zoiets effectiefs gedaan: de hypnotherapie werkte bij 85 procent, tegenover 25 procent bij de kinderarts.’

‘We deden de studie in 2006, als eersten ter wereld, vooral om het uit te sluiten. Het bleek enorm effectief’

Tijdens vervolgstudies, vorig jaar, bleek dat groepshypnose en oefen-cd’s net zo effectief waren. Voor een placebo-effect zijn de resultaten te hoog, zegt Benninga. ‘Iedereen kan die cd’s bestellen via hypnosebijbuikpijn.nl. Het is ook goedkoper: een therapiesessie kost 80 tot 120 euro en valt niet onder de basisverzekering. Wij vinden overigens dat dat wel zou moeten.’

Hoe werkt hypnotherapie?

Bij medische hypnose – geen Rasti Rostelli, maar een vorm van gefocuste aandacht – raakt de patiënt in een soort trance, waarbij hij of zij focust op zichzelf en de ademhaling. De therapeut geeft ‘suggesties’ en ontspanningstechnieken waardoor de patiënt rustige, veilige, en helpende beelden creeërt, zoals watervallen, regenbogen of een magneet in de grond, waarin ‘negatieve gevoelens wegstromen’ en ‘overprikkeling stopt’. De precieze invulling verschilt per patiënt, klacht en behandelaar. Hypnotherapeut Carla Frankenhuis leert haar patiënten ook zelfhypnose aan: ‘Zo krijgen ze meer autonomie.’

Kwakzalvers

De Nederlandse Vereniging tegen de Kwakzalverij, een onafhankelijke vrijwilligersvereniging met zo’n 1.800 leden, staat kritisch tegenover de therapie. ‘Hypnotherapie is moeilijk te definiëren’, zegt oud-bestuurslid Marinus Vermeulen, emeritus-hoogleraar neurologie aan de UvA. ‘Er zijn veel kwakzalvers die zich hypnose-experts noemen, en eigenlijk maar wat doen. Het is gevaarlijk om het publiek met klachten daarop af te sturen.’ Benninga stelt daarentegen dat ziekenhuizen patiënten alleen verwijzen naar hypnotherapeuten van de Beroepsvereniging. ‘Patiënten moeten sowieso eerst een arts bezoeken.’

 

Vermeulen heeft liever dat ziekenhuizen met de oefen-cd werken. ‘Sowieso vraag ik me af: is het werkelijk de persoonlijke hypnose die werkt, of is het de relaxatie, zoals op de cd? Ik zou weleens een vergelijkende studie willen zien met de oefen-cd en een cd met rustgevende muziek. Daarbij richtte de studie uit 2006 zich vooral op pijneffecten, niet op het schoolverzuim, dat na hypnotherapie gelijk bleefVolgens Benninga was die afname van schoolverzuim in een latere, grotere studie overigens wel te zien..’

‘Is het werkelijk de persoonlijke hypnose die werkt, of is het de relaxatie, zoals op de cd?’

Katheter in de darm

‘Hardcore wetenschappers zijn sceptisch,’ zegt Benninga. ‘Die willen zien dat stofje B door stofje A is beïnvloed. Dat kun je na hypnose niet meten.’ Wel is duidelijk dát er iets in het lichaam gebeurt, zegt hij. ‘Whorwell mat met katheters de motoriek van de dikke darm van patiënten. Bij de suggestie van agressie zie je een toename van motorische activiteit, bij de gedachte aan een strand neemt de colonmotoriek af. Dat toont de verbinding tussen het brein en de darm.’

Hypnotherapeut Carla Frankenhuis

Het werkt ook niet voor iedereen, of tegen alles, zegt Frankenhuis: ‘Je moet ervoor openstaan. Ik zei eens tegen een 18-jarige patiënt: denk aan een magneet die alle negatieve gevoelens uit je trekt. Zij kon daar niks mee. 10 procent van de patiënten is niet hypnotiseerbaar.’ Benninga: ‘Het hoe-wat-waarom weten we nog niet. Dat is ook wel weer leuk. In een nieuwe studie willen we de resultaten van de oefen-cd vergelijken met de behandeling van de huisarts.’

 

Of hypnose in de toekomst meer toepassingen krijgt? Lastig te zeggen, zegt Benninga. ‘Het hangt ervan af of artsen erin geloven.’ Frankenhuis hoopt dat hypnose steeds meer wordt toegepast bij kinderen in het ziekenhuis. ‘Als je iemand helpt zijn focus te verplaatsen, kunnen trauma’s bij ingrepen kunnen worden voorkomen.’ Benninga: ‘Ik zeg: probeer het gewoon.’

 

Bekijk hieronder het item over medische hypnose bij Nieuwsuur (NPO).