Niks meer missen?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
Foto: Apple and Pear Australia (cc, via Flickr)
wetenschap

UvA-promovendus vindt mogelijke oplossing voor walging bij geluiden

Marleen Hoebe,
22 maart 2018 - 09:06

Gesmak om je heen, mensen die heel luid ademhalen of iemand die steeds zijn of haar neus ophaalt. Deze geluiden kunnen storend zijn tijdens een tentamen, maar sommige mensen voelen fysieke walging en woede opkomen wanneer ze dit horen. Arjan Schröder promoveert aankomende vrijdag op deze psychiatrische aandoening, die misofonie wordt genoemd. En misschien heeft hij wel de oplossing gevonden.

‘Misofonie betekent letterlijk haat van geluid,’ vertelt psychiater-onderzoeker Arjan Schröder. ‘Deze naam komt uit de audiologie, het gehooronderzoek. Haat is eigenlijk niet het juiste woord. Het is meer dat mensen intense woede en walging voelen bij specifieke geluiden.’

 

In 2009 was Schröder in opleiding tot psychiater toen hij drie patiënten kreeg, die naar de afdeling psychiatrie van het AMC waren verwezen met deze klachten. ‘Bij de psychiatrie komen we veel aparte stoornissen tegen, maar dit was opvallend,’ zegt hij. ‘Er was wel een naam voor de aandoening, alleen nog niks over bekend. Behandelaren kenden het niet. Soms werd zelfs wel eens tegen de patiënten gezegd dat ze zich aanstelden, terwijl sommigen er al jaren flink onder leden. Het is bijzonder dat het nog nooit echt beschreven was. Het bestaat namelijk al veel langer. Gerard Reve beschreef bijvoorbeeld in 1947 in zijn boek De avonden dat een zoon met zijn vader aan tafel zit en zich ergert aan de manier waarop zijn vader eet.’

Foto: Privé-archief
Psychiater-onderzoeker Arjan Schröder

Woede en walging

Schröder heeft nu samen met verschillende onderzoekers en behandelaars van de afdeling psychiatrie voor het eerst een veel preciezere beschrijving opgesteld. Hij deed onderzoek waarbij patiënten en mensen zonder misofonie filmpjes te zien kregen in een fMRI-scanner. Dit is een scanner die de hersenactiviteit meet. ‘Het is lastig om in de MRI met geluiden te werken, omdat je allemaal geluiden van de scanner hoort,’ legt Schröder uit. ‘De proefpersonen hadden een goede koptelefoon op, waardoor ze de filmpjes toch goed konden horen.’

 

De onderzoekers zagen alleen bij de filmpjes die gericht waren op misofonie verschillen tussen de twee groepen proefpersonen. Bij deze filmpjes waren geluiden te horen die voor walging en woede zorgden. De neutrale filmpjes bevatten andere geluiden. ‘De patiënten hadden bij de misofonie-filmpjes een versnelde hartslag,’ vertelt Schröder. Ze voelden zich gespannen en de hersenscans lieten veel activiteit zien in de gehoorschors en het aandachtcentrum van het brein, de anterieure cingulate cortex en de insula. Deze hersengebieden zijn vaker actief zodra dingen uit de omgeving opvallen. De insula is daarnaast betrokken bij de beleving van walging. Bij misofonie heeft geluid dus een negatieve emotionele lading gekregen.’

‘Bij misofonie heeft geluid dus een negatieve emotionele lading gekregen’

Cognitieve gedragstherapie

Voor Schröder en de andere onderzoekers is het niet lastig om misofonie-patiënten te vinden voor behandeling. Schröder: ‘Ze komen naar ons toe. Wij zijn het enige centrum dat hier veel over weet. Verder is er niet veel bekend.’

 

De patiënten worden behandeld met een combinatie van vier technieken uit de cognitieve gedragstherapie. ‘In cognitieve gedragstherapie doe je allerlei oefeningen waarin je bijvoorbeeld wordt blootgesteld aan de situatie waar je bang voor bent, zoals spinnen,’ zegt Schröder. ‘Maar bij misofonie werkt dit niet. Mensen voelen dan vooral veel woede en walging, zonder blijvend effect. De blootstelling moet gebeuren in combinatie met ontspanningstechnieken en aandachttraining.’

 

De patiënten hebben een associatie met het specifieke geluid, legt Schröder uit. ‘We proberen ze een andere koppeling te leren. Zo is er bijvoorbeeld een meisje dat er niet tegen kan als iemand door het huis sloft. Dit slofgeluid lijkt op wat je hoort wanneer je op een doek schildert. Door nu thuis op de computer een filmpje te maken waarbij het beeld van iemand die sloft geleidelijk overgaat in een beeld waarbij iemand op een doek schildert, kan haar hiermee een andere, positieve associatie aangeleerd worden. Bij de helft van negentig patiënten werkte deze therapie.’

 

En daar is het niet bij gebleven, verzekert Schröder. ‘Ondertussen hebben we al meer mensen behandeld.’

 

Vanmiddag is er een symposium over misofonie van 13.00 tot 17.00 uur in de Brakke Grond. Dit is bijna vol, dus als je wilt komen, moet je je z.s.m. inschrijven via misophonia-symposium@amc.uva.nl. Vrijdag om 12.00 uur verdedigt Arjan Schröder zijn proefschrift in de Agnietenkapel.