‘Een touw met bellen helpt niet tegen nijlpaarden’
Als mens-dierconflicten worden onderzocht, is er vooral belangstelling voor ‘charismatische’ grote zoogdieren, zoals olifanten. Terwijl door economische groei en bevolkingstoename mensen ook steeds vaker met nijlpaarden in aanraking komen, vooral in Kenia. UvA-wetenschapper Aenne Post wijdde er haar promotieonderzoek aan. ‘Nijlpaarden worden gezien als lastpost.’
‘Overdag zitten nijlpaarden in het water, vaak steken alleen hun neus, ogen en oren boven het wateroppervlakte uit. Ze beschermen hun huid, die scheurt als hij te lang aan zonlicht wordt blootgesteld. Maar als de zon onder is, gaan ze het land op. Op zoek naar de vijftig kilo eten die ze per nacht kunnen verstouwen. En dan veroorzaken ze problemen,’ vertelt Post. Ze deed twee jaar onderzoek rondom het Victoriameer in Kenia naar de conflicten tussen mens en nijlpaard.
Agressief
Het veldwerk duurde een jaar en daarin registreerde Post en haar team 724 incidenten. 82 procent daarvan betrof landbouw, 17 procent visserij, bijvoorbeeld beschadigde netten en boten, en de rest was schade aan vee en mensen – twee raakten er gewond. ‘Dat waren vaak toevallige ontmoetingen met een nijlpaard. Ze kunnen namelijk best agressief worden. Vooral vrouwtjes met een jong of territoriale mannetjes die hun kudde willen beschermen tegen vrijgezelle mannetjes. Als zo’n nijlpaard ineens het water uitstormt, moet je niet net op de verkeerde plek staan.’
Nijlpaarden zijn herbivoren, legt Post uit. En als die geen velden vol gras vinden, smikkelen ze lekker aan de landbouwgewassen van mensen. Of ze banjeren er vrolijk doorheen. ‘En met een pootafdruk van drieduizend kilo richten ze dan behoorlijk wat schade aan. Ook vinden de Kenianen het niet leuk als ze al hun maïs opeten. Ze eten namelijk veel ugali, maïspap.’ Al met al zijn nijlpaarden dus niet heel geliefd onder de lokale bevolking. ‘Ze zien nijlpaarden als een lastpost en voelen zich niet gehoord in hun problemen.’ Het was aan Post om de mens-nijlpaardconflicten in kaart te brengen.
Post bracht tijdens haar onderzoek niet alleen de problemen die nijlpaarden voor mensen veroorzaken in kaart, ook deed ze aanbevelingen voor oplossingen. ‘Het belangrijkste is dat er een goede dialoog komt tussen de lokale bevolking en de Kenya Wildlife Service. Ook zou het goed zijn als er plaatselijke scouts worden benoemd om de incidenten te monitoren.’ Verder benadrukte ze het belang van onderwijs en voorlichting, en dat er ruimte moet zijn voor lokale initiatieven zoals overleggroepen en nijlpaardconservaten.
Muren bouwen
Ter plaatse gaf Post ook praktische tips. Bijvoorbeeld om muren te bouwen om de gewassen, zodat de nijlpaarden er niet bij kunnen. ‘Dat werkt waarschijnlijk beter dan gegraven geulen, touwen met bellen en kampvuren die er nu zijn om nijlpaarden weg te houden. Alleen tot op heden hebben ze deze tip nog niet overgenomen.’
Het promotieonderzoek mag dan wel afgerond zijn, de nijlpaardenproblematiek is dat nog niet. Dus blijft Post in Kenia wonen en zich met het onderwerp bezighouden. ‘Of dat via het doen van onderzoek is, weet ik nog niet. Het zou natuurlijk wel leuk zijn. Maar lesgeven lijkt me ook wel wat. In ieder geval blijf ik verbonden met de Kenya Wildlife Service.’
Aenne Post hoopt om, dinsdag 31 oktober om 14.00 uur in de Agnietenkapel te promoveren op haar proefschrift Existence Versus Extinction. Human-hippo conflicts in Lake Victoria Area, Kenya.
