Meer dan de helft van de onderzochte Nederlandse kiezers veranderde tussen 2006 en 2010 minstens een keer van politieke partij. Maar dat betekent niet dat de kiezer wispelturig, emotioneel of irrationeel is, zoals veel (oud)politici beweren. Nederlanders zijn trouw aan hun eigen opvattingen, maar niet langer trouw aan een enkele partij: ze veranderen vooral tussen partijen die ideologisch sterk op elkaar lijken. Nederlandse kiezers switchen tussen het linkse en het rechtse blok, waarbij D66 voor zowel links als rechtse kiezers een alternatief is.
Grillig
Van der Meer en Van der Brug volgden in hun onderzoek de partijvoorkeuren van meer dan 70.000 Nederlandse kiezers uit het EenVandaag Opiniepanel in 58 peilingen tussen september 2006 en juni 2010. De uitermate grillige verkiezingsuitslagen in de afgelopen jaren wijzen volgens Van der Meer en Van der Brug niet op een crisis van de Nederlandse democratie. ‘Wel is er een crisis van de gevestigde partijen, die hun natuurlijke achterban verliezen. Hoewel het democratisch gehalte van de Nederlandse politiek wordt versterkt, zullen coalities door de versnippering van het partijstelsel instabieler worden,’ schrijven de onderzoekers in hun rapport.
Veranderlijkheid van partijvoorkeur komt voor onder alle sociale klassen en in alle regio’s. 'Het meest veranderlijk zijn niet de kiezers in de marge, maar juist de middengroepen (middelbaar opgeleid, middeninkomen, kiezers uit het politieke midden).' Radicale kiezers (van linker of rechterzijde) zijn het minst veranderlijk. Zelfs onder de burgers met het meest vertrouwen in de politiek veranderde 44 procent tussen 2006 en 2010 van partijvoorkeur. De ontzuiling heeft zo ver doorgezet dat kerklidmaatschap en het verenigingsleven niet langer vanzelfsprekend leiden tot een consistentere partijvoorkeur. Ouderen veranderen vaker van partij in de opiniepeilingen, maar zijn bij de verkiezingen juist constanter dan jongeren.
Het hele rapport is beschikbaar als pdf.
