Niks meer missen?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Foto: Uitsnede uit: 'Op het terras' van Nola Hatterman.
opinie

De controversiële diversiteitsindex van de UvA

Meindert Fennema,
7 februari 2023 - 15:15

In de discussie over de academische vrijheid is volgens Meindert Fennema de vroegere rooms-katholieke index van verboden boeken terug van weggeweest, maar in een andere vorm. ‘De huidige index draait niet om rooms-katholieke geschriften, maar om geschriften rond diversiteit en inclusie.’

Laurens Buijs, die zich al vele jaren bezighoudt met onderzoek naar antihomogeweld en die zichzelf omschrijft als ‘onderzoeker naar diversteit en inclusie’ heeft zich de woede van docenten en studenten van de opleiding interdisciplinaire sociale wetenschap op de hals gehaald door te beweren dat non-binaire identiteiten, waarover zoveel gediscussieerd wordt aan de faculteit Maatschappij & Gedrag niet gebaseerd zijn op wetenschappelijk onderzoek in de biologie, psychologie of antropologie. De non-binaire beer was los. Programmadirecteur Michaela Hordijk schreef aan alle studenten dat ‘de opleiding – docenten, management en ondersteunend team – nadrukkelijk afstand neemt van de oordelen en kwetsende uitingen over non-binariteit van de heer Buijs’.

 

PVV

Buijs was overigens al lang verdacht, omdat zijn onderzoek uitwees dat Marokkaanse jongeren meer dan gemiddeld betrokken waren bij antihomogeweld. U begrijpt het al: iemand met zulke PVV-achtig onderzoeksresultaten hoort überhaupt niet thuis aan de universiteit. Het College van Bestuur stelt nu een onderzoek in naar de klachten die Buijs zelf als klokkenluider heeft ingediend over de manier waarop mensen met afwijkende meningen aan de UvA worden behandeld. Hij is van mening dat de academische vrijheid wankelt, onder druk van toenemende politieke correctheid en dogmatische linkse ideologie, in het bijzonder bij de sociale wetenschappen.

 

Ayaan Hirsi Ali

U zult nu misschien denken: ach, laat die antropologen en sociologen maar koekhappen, in elke organisatie zitten wel een paar ‘gekkies’. Maar hetzelfde soort ‘gekkies’ protesteerde in 2005 ook tegen de komst van toenmalig VVD-Kamerlid Ayaan Hirsi Ali bij de opening van het academisch jaar aan de UvA, omdat ze actie voerde tegen vrouwenbesnijdenis en de euvele moed had gehad de oorzaak daarvan bij de Islam te zoeken. Folia deed daar destijds uitvoerig verslag van. Maar de aanval op de academische vrijheid is thans veel breder en dus ook gevaarlijker. Dat wil ik graag illustreren aan de hand van een eigen ervaring als emeritus hoogleraar politieke theorie.

Zo zijn wij terug bij de index van verboden boeken en geschriften, waar men vroeger zo vertrouwd mee was op katholieke universiteiten en hogescholen

Condorcet

In 1989 vertaalde ik een anti-slavernij pamflet uit 1781 van de Franse verlichtingsfilosoof Nicolas de Condorcet. Dat pamflet, met de titel ‘Beschouwingen over de negerslavernij’ gebruikte ik ook in mijn college geschiedenis van de politieke theorie, waarin ik behalve de Amerikaanse Revolutie (1776) en de Franse Revolutie (1789) ook de Haïtiaanse Revolutie (1791) behandelde. De Haïtiaanse Revolutie begon met een slavenopstand en zou uiteindelijk uitmonden in de vestiging van de eerste zwarte republiek Haiti (1803).

 

Het was destijds vrij ongebruikelijk om naast de Amerikaanse en Franse Revolutie ook de Haïtiaanse Revolutie te behandelen. Die revolutie heeft grote invloed gehad op het westerse denken over de slavernij en over de rassen(on)gelijkheid. Inmiddels ben ik met emeritaat en onderwijs over de Haïtiaanse Revolutie wordt niet meer gegeven.

 

Twee jaar geleden gaf ik samen met een van mijn vroegere promovendi – thans hoofddocent bij de afdeling politicologie – een werkcollege over de opvattingen van de Franse filosoof Alexis de Tocqueville (1805-1859) ten aanzien van de rassenverhoudingen in Amerika. Het was een geanimeerd college met bijzonder gemotiveerde en excellente studenten. Vorig jaar bood ik aan om dat werkcollege nog een keer te geven, maar nu alleen. De onderwijscoördinator politieke theorie liet mij echter weten dat dit werkcollege ‘geen prioriteit’ had. Dat zou kunnen, maar in diezelfde mailwisseling werd mij ook gevraagd waarom ik in mijn vertaling van Condorcet het N***woord gebruikte. Ik antwoordde dat ik dat gebruikte omdat Condorcet dat woord in 1781 ook gebruikt had. ‘Het kwetst mij toch’, kreeg ik als antwoord.

 

Pontifex

De huidige studenten politieke theorie hoeven geen oorspronkelijke bronnen meer te lezen. Zij kunnen nu terecht bij auteurs van deze tijd die – als zij al citeren – het N***woord niet zullen gebruiken. En misschien zullen zij het woord ‘slaaf’ vervangen door de omschrijving ‘tot slaaf gemaakten’ om te voorkomen dat studenten zich gekwetst of ‘onveilig’ voelen. En zo zijn wij terug bij de index van verboden boeken en geschriften, waar men vroeger zo vertrouwd mee was op katholieke universiteiten en hogescholen. Deze index draait nu niet meer om rooms-katholieke geschriften, maar om geschriften rond diversiteit en inclusie. Het grootste verschil is ongetwijfeld dat de pontifex thans steeds vaker een vrouw is. Zo is er toch vooruitgang!

 

Meindert Fennema is emeritus hoogleraar politieke theorie aan de UvA.