‘Het verbannen van Shell is niet goed voor de groene transitie’
Hoogleraar accounting Jan Bouwens ontving vandaag een mail van University Rebellion UvA met het verzoek om een petitie te ondertekenen waarin de UvA wordt opgeroepen afstand te nemen van Shell. Hij reageert met een persoonlijk oproep via Folia. ‘Ik zou iedereen met een groen hart willen oproepen de petitie NIET te tekenen en dit is waarom.’
Nederland heeft met succes Shell verbannen. Het vertrek van Shell uit Nederland reikt veel verder dan de paar topbestuurders die zich in Londen gaan vestigen. De EU verliest een belangrijke partner die nodig is voor de transitie van fossiel naar groen. Dit vertrek markeert een pyrrusoverwinning van de milieubeweging: nadat de rechtbank in Den Haag besliste dat Shell de CO2-uitstoot moet terugbrengen en het ABP zich terugtrok uit de fossiele industrie, en dus ook uit Shell, vertrekt Shell nu definitief. Daarmee kan Shell, uitgezonderd EU-vestigingen, EU-milieumaatregelen negeren, want het Verenigd Koninkrijk (VK) behoort niet meer tot de EU.
Onbenut
Kleine beleggers en institutionele beleggers, die weinig om het milieu geven, zullen achterblijven. Prikkels om te vergroenen geven zij niet, zo blijkt uit recent onderzoek. Europese invloed op Shell zal dan via wetgeving van de overheid moeten komen; wetgeving die Shell kan ontlopen door zich in het VK te vestigen. Het VK beheerst de kunst van beleidsconcurrentie tussen het VK en de rest van de wereld als geen ander en zal daarom minder eisen aan Shell opleggen dan de EU. Nu al ontloopt Shell vergaande regelgeving omtrent milieurapportages van de EU welke in het VK nog moeten worden ontwikkeld en de enorme concentratie aan kennis bij Shell, die nodig is voor de energietransitie, zal nu onbenut blijven. Onmiddellijk na de aankondiging van het ABP om beleggingen in fossiele energie te beëindigen legde het activistische hedgefonds Third Point de eis op tafel dat Shell zich opdeelt in een fossiel (bad) en niet-fossiel (good), maar financieel leeggezogen, bedrijf. Maar vertrek naar het VK wijst meer op maximalisering van winst uit fossiele brandstoffen dan op overgang naar groen.
Nabijheidseffect
Het vertrek van Shells hoofdkantoor verkleint sowieso de kansen op groene investeringen door Shell. Uit onderzoek blijkt dat hoofdkantoren het moeilijker vinden om investeringsvoorstellen te weigeren die uit de nabijheid komen. Voorstellen van managers uit nabijgelegen vestigingen kunnen beter door de top worden beoordeeld dan voorstellen uit het buitenland. Bestaand onderzoek laat ook zien dat hoofdkantoren minder makkelijk investeringen afbouwen bij divisies die dichtbij het hoofdkantoor liggen. Divisies die op grotere afstand van het hoofdvestiging liggen maken een grotere kans te worden gesloten dan bedrijfseenheden nabij het hoofdkantoor. Ook het nabijheidseffect geeft dus reden om het Shell hoofdkantoor in Nederland te willen houden en daarmee de focus op vergroening.
Wake-up call
Zoals hierboven gesteld laat recent onderzoek laat ook zien dat ‘zondige’ aandelen na verbanning in handen vallen van aandeelhouders die geen problemen hebben met zonden. Wordt het beleid van Shell beter als op vergroening gerichte mensen niet langer bij Shell vertegenwoordigd zijn? Als we de transitie in de EU willen stimuleren doen we er goed aan om bedrijven die in fossiele energie handelen binnen de EU te houden. De UvA kan hieraan een bijdrage leveren door Shell niet als een ongewenste vreemdeling te behandelen, maar juist te stimuleren ons te helpen in de transitie. Hopelijk is het vertrek van het hoofdkantoor van Shell in dat kader een wake-up call. Als we de transitie willen bevorderen moeten we de aandacht verleggen van politieke druk naar samenwerking met bedrijven. Heeft u een groen hart? Teken dan de petitie van University Rebellion UvA NIET!
Jan Bouwens is hoogleraar accounting aan de Faculteit Economie & Bedrijfskunde van de UvA.
