Op z’n Duits | Corporatecultuur bedreigt academische vrijheid
Iedereen is voor duurzaamheid. Cokedealers zijn voor duurzaamheid, Shell is voor duurzaamheid. Zelfs de VVD is voor duurzaamheid. Dus toen de Radboud Universiteit aankondigde duurzaamheid te verplichten als standaard onderdeel voor alle opleidingen gebeurde er niets. Twitter haalde de neus ervoor op. Maar ophef is wel degelijk gewenst, precies omdat duurzaamheid een hippe bedrijfswaarde is die geen pas geeft aan een uni.
Er kwam slechts wat gesputter uit anti-activistische hoek. JA21 stelde schriftelijke vragen aan de demissionair minister van Onderwijs over ‘verplichte ideologische indoctrinatie’. Wetenschapsjournalist Enith Vlooswijk schreef op Voxweb een opiniestuk waarin ze eist dat haar alma mater zich beperkt ‘tot de objectieve feiten’. En in De Telegraaf verscheen een ingezonden brief van een emeritus hoogleraar die meende dat de Radboud Universiteit ‘door de knieën [is] gegaan voor het klimaatactivisme’. Dat was het wel.
Toch zouden we ons moeten opwinden. Duurzaamheid als verplicht onderdeel is een voorbeeld van hoe corporatecultuur voet aan de grond heeft gekregen aan universiteiten. In het persbericht zegt de Radboud Universiteit ‘een significante impact’ te willen maken ‘op de toekomst’. Het had net zo goed op de website van een softwareontwikkelaar of investeringsmaatschappij kunnen staan. Bedrijven gebruiken zulke woorden als wervingsmiddel en de Radboud probeert dat ook.
Bij Dit is de Dag benoemde EUR-docent Chris Aalberts correct dat de duurzaamheidsverplichting van de Radboud Universiteit een PR-strategie is. Eentje die bovendien niet ongevaarlijk is, want het College van Bestuur behoort docenten niet de lesinhoud voor te schrijven.
Nu is de verplichting aandacht te besteden aan duurzaamheid geen grote ingreep in het curriculum, juist omdat de term zo uitgehold en daarmee ambigu is. Je kunt duurzaam ontwerpen en duurzaam ondernemen, je kunt duurzaam groeien en duurzaam bloeien. Vergelijk het met de verplichting dat scholen aandacht moeten besteden aan seksuele diversiteit. Scholen mogen zelf weten hoe ze dat doen: een keertje zeggen dat homo’s in elkaar slaan niet mag, is dan al voldoende. In de praktijk doen scholen dan ook maar wat. Zo zal het vast ook in Nijmegen gaan.
Dat neemt niet weg dat er een Cvb zit dat als een manager in het bedrijfsleven naar beneden dicteert wat de koers is. Universiteiten zijn zich meer en meer als bedrijven gaan gedragen, met vastgoedportefeuilles en onzinnige marketing. Die corporatecultuur van bovenaf is vele malen bedreigender dan de vermeende cancelcultuur van studenten waar het tegenover zo vaak over gaat. Studenten hebben immers nauwelijks inspraak, laat staan macht. Colleges van Bestuur hebben die wel, en met het verordenen van de inhoud van het curriculum raakt het Nijmeegse CvB aan de academische vrijheid.
Het is niet voor niets dat de KNAW in een adviesrapport over dat onderwerp expliciet benoemt dat bestuurders van wetenschappelijke instellingen hun medewerkers de ruimte horen te geven. In een bedrijf kan je van hogerhand besluiten dat dat alle teams duurzaamheid hoog in het vaandel moeten hebben, aan een universiteit is dat ongepast. Hoe goed (of onschadelijk) het behandelen van duurzaamheid in het onderwijs ook moge zijn, is daarbij niet relevant. PR-overwegingen horen niet het onderwijs vorm te geven, dat is slechte reclame voor de universiteit.
Linda Duits is een weggelopen wetenschapper, gespecialiseerd in populaire cultuur; in het bijzonder op het gebied van gender en seksualiteit.
