Op z’n Duits | De toekomst is menselijkcontactloos
Uiteraard wist ik dit al, maar de coronacrisis heeft het keihard in mijn gezicht geschreeuwd: ik ben een mensenmens. Zonder contact met anderen verpieter ik. Tegelijkertijd geef ik dankzij voortschrijdende technologie veel meer toe aan mijn mensenschuwheid.
Vroeger belde ik heel veel. Ik ben dan ook geen Millennial maar Generation X, ik heb de jaren 90 meegemaakt. Uren aan de telefoon met vrienden en lovers, vanuit bed of bank alles bespreken. Nu sta ik bekend als iemand die nooit opneemt. Ik haat bellen, het is een inbreuk op alles. Het is aanmatigend te denken dat je de ander zomaar kunt storen in zijn zijn. Als vrienden me nu bellen, app ik angstig terug wat er aan de hand is.
Ander voorbeeld. Hoewel ik dol ben op een praatje maken en de meisjes van de slager me bij naam kennen, mijd ik contact met winkelpersoneel. De zelfscankassa’s bij de supermarkt zijn een geweldige uitvinding voor mensen met katers. Nul interactie meer, geen verplichte glimlach of ‘fijne dag’, geen judgy blikken op de inhoud van je winkelmandje. Menselijkcontactloos betalen. Er gaan banen verloren, dat weet ik, maar het is zo gemakkelijk!
De flitsbezorgdiensten zorgen ervoor dat ik zelfs de barre tocht naar de Albert Heijn niet meer hoef te ondernemen. Mijn schuldgevoel over de uitbuiting van medewerkers verliest het van het comfort van mijn bank. Het is luiheid in extremis, het slaat nergens op. Maar de luchtbrug die Gorillas slaat tussen Cola-Zero en mij is onweerstaanbaar op zondagbrakdag.
Corona heeft daarbij geholpen: toen ik deze zomer geveld was, was Gorillas mijn levenslijn. Nu heb ik de instructies van toen behouden: ‘ring the bell, put food down, step back please’. Als een verwilderde kluizenaar ontwijk ik zelfs het overhandigmoment zodat me de gêne en schaamte bespaard blijft. Wanneer niemand in mijn ogen kijkt, is die niet gebeurd.
Als rechtgeaard linksmeisje vind ik werkgelegenheid uiterst belangrijk, en toch zou ik het niet erg vinden als een robot me voortaan wees waar de condooms liggen in de Etos. Een robot heeft geen gevoelens en oordeelt niet. Daarin sta ik niet alleen: onderzoek laat zien dat mensen zich minder schamen tijdens een mogelijk schaamtevolle winkelinteractie als de medewerker een robot is. Zo’n robot kun je daarna ook niet op straat tegenkomen.
Ik verzucht wel eens dat ik graag personeel zou hebben, maar de realiteit van Downton Abbey is voor 21ste-eeuwers totaal beangstigend. Wie zit te wachten op lakeien en dienstmeiden die niets anders doen dan hun masters be- en veroordelen? Die masters zagen zichzelf als werkverschaffers en als gemeenschapsleiders, noblesse oblige nietwaar? Inmiddels is dit type werk uitgestorven, en in plaats daarvan verdienen mensen geld in callcenters en distributiecentra.
Natuurlijk ben ik bang voor de gevolgen van digitalisering en robotisering. We leven in een wereld die volledig ingesteld is op groei, en dat betekent dat de gedroomde verkorting van de werkweek onwaarschijnlijk is. Toch hoop ik op een toekomst waarin we minder werken en meer chillen. En vergeet niet, brakdag bestaat bij de gratie van feest. Eerst een overdaad aan gezelligheid, daarna het ongestoorde herstel. Ben & Jerry’s iemand?
Linda Duits is een weggelopen wetenschapper, gespecialiseerd in populaire cultuur; in het bijzonder op het gebied van gender en seksualiteit.
