Op z’n Duits | Trots op mijn activistische buren
Vroeger was ik bang voor krakers. Het is een van mijn eerste herinneringen. In de nieuwbouwwijk waar we net naartoe waren verhuisd was een blok gekraakt. De politie zat er bovenop en iedere avond luisterde ik in bed angstig naar de blaffende honden.
Drie jaar was ik, en ik herinner me een beleg. De krakers zaten aan de andere kant van De Zwarte Weg, een magische grens die ik pas jaren later zelfstandig mocht oversteken. Het staat me niet bij dat ik de krakers ooit zelf gezien heb, dus waarschijnlijk komt de informatie van mijn vader toen ik er op latere leeftijd eens naar vroeg. In mijn hoofd zaten ze in meerdere huizen en had de politie intrek genomen in een pand in hetzelfde blok, om de situatie te monitoren. Doodeng vond ik het.
Die herinnering blijkt onjuist. Uit krantenarchief Delpher leer ik dat het maar om één woning ging. De communistische krant De Waarheid wijdde er op 27 oktober 1980 een klein berichtje aan: ‘Krakers Zeist in gelijk gesteld’. De Officier van Justitie constateerde dat er inderdaad sprake was van ‘maatschappelijk onaanvaardbare leegstand’:
‘De bewuste woning is een van de 150 premiekoopwoningen in de ,,Brugakker’’ die nu al anderhalf jaar leegstaan. Ze zouden vier ton moeten opbrengen. De krakers wijzen erop dat er aan dure woningen in deze streek bepaald geen gebrek is, maar dat er wel 4.000 woningenzoekenden zijn in Zeist.’
L’histoire se répète. Het is 2021 en de woningmarkt is totaal verfuckt. Jongvolwassenen kunnen geen plek in de stad vinden, terwijl er tegelijkertijd sprake is van leegstand. Bijvoorbeeld bij mij in de straat. Al sinds het begin van de coronacrisis is Hotel Marnix een doorn in het oog van de wijk. Het budgethotel zou gerenoveerd worden en wekenlang werd ik ’s ochtends wakker van de slopers. Toen alleen nog de gevel leek te staan, staakte de herrie.
Het hotel zorgde daarvoor al voor veel overlast. Omdat het nergens een voorziening had voor de blowbehoefte van de gasten, zaten zij op onze trappetjes. Bij klachten daarover gaf het hotel niet thuis, evenmin als bij klachten over de andere gasten: de Amerikaanse kakkerlakken die in zulke grote getale in het hotel verbleven dat sommige naar de buurhuizen wandelden. Het personeel was onvriendelijk, zelfs een pakketje aannemen deden ze niet.
Je zou denken dat de coronaperiode perfect was om de verbouwing te voltooien, maar aan het pand met dichtgespijkerde ramen gebeurde niets meer. Terwijl de vierkantemeterprijzen in de buurt tot boven de 10.000 euro stegen, stonden de etages van Hotel Marnix zinloos te verkrotten. De eigenaar moet wel heel diepe zakken hebben, anders laat je dit niet gebeuren.
Toen ik zaterdagmiddag terugkwam van de club zag ik tot mijn grote vreugde een enorm spandoek over de gevel hangen: PAK MOKUM TERUG. Het is gekraakt! Helaas had ik de feestelijke bekendmaking tijdens de Adev-demonstratie gemist maar het was onmiskenbaar. Ik heb nieuwe buren.
Mijn rechtse vader had weinig sympathie voor activisten, ik heb dat wel. Toen ik halverwege de jaren 90 ging studeren was de kraakscene weliswaar uitgedund, maar nog steeds springlevend. In de jaren die volgden zag ik met lede ogen aan hoe rechtse frames over bezit aan kracht wonnen boven steekhoudende argumenten tegen speculatie. Kraken werd gecriminaliseerd en het is zelfs tot een verbod gekomen. De karakteristieke krakersbolwerken van de stad zijn ontruimd en omgevormd tot onbetaalbare woningen.
Het kraakverbod heeft niet geleid tot minder leegstand, wel tot het verdwijnen van vrijplaatsen. Louche pandjeseigenaren misbruiken nu antikraakregelingen om jongeren zonder enige rechten bouwvallen te laten bewonen en projectontwikkelaars profiteren van huursubsidiebeleid om van studenten maximale huurprijzen per vierkante meter te vangen. De binnenstad is verworden tot een aangeharkt parkje voor rijke bewoners.
Uiteindelijk moet de woning in de Brugakker ontruimd zijn. Ik vermoed dat mijn herinnering aan de blaffende honden een herinnering aan die ontruiming is, het lijkt me sterk dat de politie langdurig naast de krakers is gaan wonen. Ik hoop dat ontruiming van Hotel Marnix uitblijft. De krakers willen in het herdoopte Hotel Mokum een cultureel centrum stichten, met daarboven woonruimte. Ze zijn de boel aan het opruimen en opknappen, en zondag was er direct al een filmavond. Hun activisme is aanstekelijk, want wonen is een recht, geen privilege. Eenentwintig jaar later ben ik reuzetrots op mijn buren.
Linda Duits is een weggelopen wetenschapper, gespecialiseerd in populaire cultuur; in het bijzonder op het gebied van gender en seksualiteit.
