‘Ongevaccineerden weren gaat in tegen principes van goede wetenschap’
Matt Cornell kondigde in Folia aan de UvA te verlaten, omdat hij vindt dat alleen gevaccineerden welkom moeten zijn op de campus. Maar hij doet de grote onzekerheid in de kennisproductie over de coronavaccins geen recht aan, en draagt daarmee bij aan het zaaien van onnodige verdeeldheid, stelt docent Laurens Buijs.
Cornell houdt zijn pleidooi juist in de week waarin uit Brits onderzoek duidelijk werd dat gevaccineerden net zoveel virusdeeltjes bij zich kunnen dragen als niet-gevaccineerden, en waarin virologen waarschuwden dat de deltavariant zich ook via gevaccineerden verspreidt. Op deze manier werden we pijnlijk herinnerd aan het feit dat er altijd al onzekerheid was over de vraag of vaccinatie ook transmissie tegengaat. Toch is het vaccin lange tijd optimistisch verkocht met het argument dat we met massavaccinatie niet alleen onszelf maar ook anderen beschermen. Of dat klopt en zo ja in welke mate is onzeker, blijkt nu.
Nieuw onderzoek uit Israël heeft bovendien een ander gat geslagen in het vaccinoptimisme: mensen die eerder een natuurlijke coronainfectie hebben opgelopen en daarvan zijn hersteld, blijken tot tientallen keren beter beschermd te zijn dan mensen die het Pfizervaccin hebben gekregen. Dit soort onderzoeken zou de komende tijd de ruimte kunnen geven voor discussies over de vraag of het voor de grote groepen die niet kwetsbaar zijn voor (long) Covid, waaronder jongeren en dus ook studenten, beter kan zijn om juist geen vaccin te nemen.
Daarnaast zijn er stemmen binnen de virologie die de ambitie van massavaccinatie bevragen, omdat het vaccineren van grote groepen mensen mogelijk zou kunnen bijdragen aan het creëren van selectiedruk voor mutaties die door de vaccinatiebescherming heen kunnen breken. De Vlaamse wetenschapper Geert Vanden Bossche die met dit geluid naar buiten stapte stuitte op hevige kritiek, maar dat gebeurde eerder ook met stemmen die zeiden dat gevaccineerden alsnog besmettelijk zijn en dat ongevaccineerden die herstellen beter beschermd zijn dan gevaccineerden.
Als het debat over vaccinatie iets laat zien is dat wetenschap in de kern meer over onzekerheid gaat dan over zekerheid. Dit geldt des te meer rondom een ‘wicked problem’ als de pandemie: een zeer complex en instabiel vraagstuk waarover de inzichten bijna dagelijks veranderen. Er is geen wetenschappelijke basis om ongevaccineerden het grondrecht op onderwijs te ontzeggen; een dergelijk voorstel draagt slechts bij aan verdere verharding en polarisatie van het coronadebat.
De UvA moet juist nu laten zien dat het een academisch klimaat voorstaat waarbij onzekerheden die altijd gepaard gaan nieuwe technologieën worden erkend, en waarbij er een open en transparant debat hierover wordt gestimuleerd, zonder groepen te stigmatiseren of uit te sluiten.
Laurens Buijs geeft Science & Technology Studies (STS) aan de opleiding Interdisciplinaire Soiale Wetenschap (ISW). Hij is een van de initiatiefnemers van De Vierde Golf, een groep linkse politiek ontheemden die kritisch is op de huidige corona-aanpak en die zich inzet voor een verdiepend gesprek over de politieke lessen van de coronacrisis, voorbij de huidige politieke en sociale patstellingen.
