Op z'n Duits | Met een column creëer je geen actiebereidheid
Het heeft geen zin, denk ik moedeloos. Ik kan wel boos twitteren of columnen na weer een nieuwsbericht over te weinig geld voor universiteiten of te veel werkdruk voor docenten, maar het heeft geen zin. Ik heb dat al zo vaak gedaan maar het leidt tot niets. Academici zijn masochisten, we laten het gebeuren. Mijn verzuchting wordt gepareerd: ‘Met een column creëer je geen actiebereidheid.’
De counter komt van Jelmer Evers, docent en vakbondsman. Ik ken hem als onvermoeibare onderwijsvoorganger op Twitter. Daar hamert hij gestaag op het belang van vakbonden en actie. Ik weet dat Evers gelijk heeft, uit ervaring als columnist maar ook uit de boeken. Ooit studeerde ik af op politiek gedrag en in mijn scriptie analyseerde ik het succes van nieuwe sociale bewegingen.
Nu valt het protest van academici, als je dat al zo zou kunnen noemen, niet onder een nieuwe sociale beweging, maar de theorie is wel degelijk relevant merk ik als ik mijn scriptie ter hand neem. Het theoretisch kader leest als een instructie voor succes.
Zo wijs ik op het belang van de politieke omstandigheden waaronder bewegingen moeten (of kunnen) opereren. Is er electoraal ruimte voor het onderwerp? Hoe staan coalitiepartijen tegenover dit thema? Wat is de formele institutionele structuur van een staat? Op het niveau van organisaties doen vooral resources ertoe: geld, de aanwezigheid van leiders en alliantiepartners, tijd die leden willen besteden aan de beweging, media-ingangen en andere netwerken, het aantal leden et cetera.
Daaronder hangt natuurlijk het individu: hoe win je mensen voor de goede zaak? De sociaal-constructionistische benadering biedt een verklaring voor participatie, schrijf ik, ‘hoe het onderwerp gebracht en ontvangen wordt is van grote invloed op het mobilisatiepotentieel’. De aanwezigheid van een probleem is nooit voldoende grond voor protest, mensen moeten het ook als een probleem ervaren. Daar komt bijvoorbeeld theorie over framing om de hoek kijken, maar ook over perceptie, identiteit en binding. Onvermijdelijk valt hier het woord bewustwording.
ARGH! Bewustwording! Ik heb in de loop der jaren een enorme hekel gekregen aan dat concept. Keer op keer wordt het geopperd als oplossing tegen problemen, waarbij andere opties – zoals druk op de staat om wetgeving te veranderen – niet eens bedacht worden. Ik merk dit bij studenten als ze moeten nadenken over racisme in de media en bij feministen als ze schrijven over het bestrijden van genderongelijkheid. Bewustwording is een toverwoord, maar aan bewust zijn alleen heb je niets.
Als ik door de resultatenhoofdstukken van mijn scriptie blader zie ik de wortels van mijn irritatie: de onderzochte organisaties en bewegingen zetten ook allemaal groot in op bewustwording. Maar, schrijf ik in mijn conclusie, ‘de sociaal-constructionistische benadering verklaart het denken over een probleem en verklaart eigenlijk waarom een beweging ontstaat en een andere niet’. Dat staat los van het succes bij een overheid. Daarvoor zijn formele organisaties essentieel, analyseer ik.
Organiseren, niet mobiliseren is het adagium van de Amerikaanse vakbondsleider Jane McAlevey. Jelmer Evers stuurde me een interview met haar toe. Het draait bij haar allemaal om de turn-out: hoeveel mensen heb je achter je zaak staan? Haar doel is de achterban te vergroten, de mensen die je nog niet bereikt, die je nog niet volgen op sociale media, waarmee je niet praat. Waar mobiliseren draait om acties, draait organiseren om het opbouwen van duurzame structuren op de werkvloer. Om te mobiliseren heb je activisten nodig, stelt McAlevey, om de mensen die het met je eens zijn op te zwepen. Maar om te winnen moet je organiseren en dat vraagt om leiders.
Leiders zijn mensen die van kamer naar kamer gaan om collega’s te overtuigen. Eenmaal samen kunnen we collectief werkomstandigheden verbeteren, of het nu gaat om werkdruk, zeggenschap of veiligheid. Als we als hoger onderwijs echt een vuist willen maken tegen onze uitholling, komen we er niet met ironische tweets of ludieke acties van een handjevol hoogleraren.
Of met columns dus. Daar ben ik me terdege van bewust, en u nu ook. Dus, wat gaan we doen deze zomer?
Linda Duits is een weggelopen wetenschapper, gespecialiseerd in populaire cultuur; in het bijzonder op het gebied van gender en seksualiteit. Dit is haar laatste column voor de zomer.
