‘Gebruik onze pensioenen niet voor de opwarming van de aarde’
Terwijl wij er als wetenschappers alles aan doen om de wereld beter te maken, doen onze pensioenen het tegenovergestelde, schrijven UvA’ers Loek Spitz en Disa Sauter. Zij willen dat het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds het voorbeeld van andere pensioenfondsen volgt, en helpt om de opwarming van de aarde af te remmen.
Het zal je wellicht verbazen dat wij, als academici in Nederland, de fossiele industrie financieren. Hoe dan? Wel, alle werknemers bij Nederlandse universiteiten en hogescholen bouwen pensioen op bij het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds (ABP), het grootste pensioenfonds van Europa. Uit het zojuist verschenen jaarverslag van ABP blijkt dat zij nog steeds een substantieel deel van onze pensioengelden in de fossiele industrie investeert; welgeteld 13,8 miljard euroDat kun je hier lezen in het laatste jaarverslag..
Versneller van klimaatverandering
Zoals bekend zijn fossiele brandstoffen de drijfveer achter klimaatverandering, zowel in Nederland als wereldwijd. De wetenschappelijke consensus is dat het gebruik van fossiele brandstoffen in rap tempo moet worden afgebouwd om het klimaatakkoord van Parijs te halen en de temperatuurstijging onder 1,5 graad Celsius te houden. En toch investeert ons pensioenfonds nog steeds stevig in het vinden en gebruiken van fossiele brandstoffen.
Zulke investeringen gaan volledig in tegen de missie van universiteiten en hogescholen om een positieve bijdrage te leveren aan de samenleving. Daarom hebben verschillende universiteitenOnder meer de University of California en Oxford University deden dat. over de hele wereld de afgelopen jaren besloten investeringen in fossiele bedrijven af te stoten.
Divesteren
Ook sommige pensioenfondsen doen dit al, zowel in Nederland als internationaal.In Nederland stootte bijvoorbeeld het pensioenfonds voor Metaal & Techniek haar fossiele investeringen af. In Groot-Brittannië nam onder meer het grootste pensioenfonds van het land dezelfde beslissing. ABP heeft op andere gebieden eerder ook al dergelijke acties ondernomen – zo investeren zij vanwege principiële redenen niet in tabak of wapens. Waarom dan nog wel in fossiele brandstoffen? Ook deze hebben een sterk negatief effect op de samenleving en onze gezondheid op de lange termijn.
Een argument dat soms wordt gebruikt om niet te divesteren is dat fossiele brandstoffen gewoonweg financieel goede investeringen zijn, en dus nodig zijn voor een degelijk pensioen. Hoewel dit vroeger misschien waar was, houdt dit argument tegenwoordig geen stand meer. Uit verschillende wetenschappelijke onderzoeken blijkt dat zogenoemde groene portfolio’s minstens zo goed presteren als portfolio’s met fossiele brandstoffen.
Economen van de Rijksuniversiteit Groningen laten zien dat divesteren (het vervangen van fossiele investeringen door meer duurzame opties) mogelijk is zonder negatieve gevolgen voor het rendement. De grootste vermogensbeheerder ter wereld, BlackRock, concludeerde afgelopen jaar zelfs dat fossiele brandstoffen een risicovolle investering zijn geworden. Willen we de temperatuurstijging van de aarde binnen de perken houden dan zal een groot deel van de al gevonden fossiele brandstoffen in de grond moeten blijven. Fossiele bedrijven zitten dan met zogenoemde stranded assets; een substantieel deel van de investeringen die ze hebben gedaan is dan niets meer waard.
Niet nagekomen beloftes
Pensioenfondsen zoals ABP geven soms een ander argument om niet te divesteren, namelijk dat zij als aandeelhouders invloed (shareholder engagement) kunnen uitoefenen op fossiele bedrijven om duurzamer te worden. Een mooi idee, maar in de praktijk is het effect klein. Hoewel fossiele bedrijven inderdaad de afgelopen jaren hebben geïnvesteerd in een aantal duurzame initiatieven, stoppen ze nog veel meer geld in verdere uitbreiding van hun fossiele ondernemingenDat geldt in ieder geval voor Shell en Total, die zelfs hun eigen beloftes niet nakomen, blijkt uit onderzoek..
In plaats van ons pensioengeld te gebruiken om de fossiele industrie een klein beetje groener te maken, kunnen we dit geld veel beter investeren in bedrijven die een daadwerkelijke positieve impact op het klimaat en de samenleving hebben.
Wat ons betreft is het duidelijk dat ABP zo snel mogelijk moet divesteren uit fossiele brandstoffen en overstappen op een duurzaam portfolio. Met het onderzoek dat we aan de UvA doen werken we constant aan een betere toekomst; het is zuur dat tegelijkertijd ons spaargeld, via de pensioenen, die toekomst in gevaar brengt.
Als wetenschappers waren wij de eersten die de problemen van klimaatverandering voorzagen, en als wetenschappers zijn wij degenen die zullen moeten zorgen voor oplossingen. Laten wij er dan, samen met ABP, ook voor zorgen dat onze pensioenen daarin meewerken.
Loek Spitz is docent rekendidactiek aan de Universitaire Pabo van UvA en HvA. Disa Sauter is universitair hoofddocent psychologie aan de UvA. Ze zijn beiden lid van Scientists4Future.
