Niks meer missen?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Foto: Daniël Rommens
opinie

‘Op deze manier BG3 slopen is uitermate cynisch’

Billie Nuchelmans,
28 april 2021 - 08:49

Het is uitermate cynisch dat de UvA, tegen de wil van omwonenden in, het paviljoen van Theo Bosch (ook wel bekend als BG3) wil gaan slopen. Dat schrijft student architectuurgeschiedenis Billie Nuchelmans. ‘Was er iets typerend voor Theo Bosch, dan was het dat hij vernieuwende gebouwen realiseerde met daadwerkelijk respect voor bewoners.’

Theo Bosch merkte ooit op dat je in contact met de Amsterdamse gemeente ‘altijd uit moet kijken dat je niet wordt belazerd’. Hij vergat daar alleen aan toe te voegen dat dit nog sterker geldt voor de UvA.

 

Strategisch plan

Voor de omwonenden van het Binnengasthuisterrein is dat maar weer eens bevestigd. In opdracht van de gemeente en de UvA produceerde ontwerpbureau West8 onlangs een strategisch plan voor het tot ‘universiteitskwartier’ te hernoemen gebied. Geert ten Dam claimt dat dat plan ‘de rijke geschiedenis van het gebied weer tot leven brengt en gebruikt als fundament voor de toekomst’. Ook burgemeester Femke Halsema is lyrisch. En dat allemaal, benadrukken de opdrachtgevers, ook nog eens met ‘breed maatschappelijk draagvlak’.

‘Als er iemand in de naoorlogse geschiedenis van de Amsterdamse stedenbouw geloofde in het belang van daadwerkelijke inspraak, was het Theo Bosch’

Ondertussen zijn buurtbewoners woedend: hun opmerkingen en klachten werden volkomen genegeerd. Maar, zal de gedachte wel zijn: de UvA en de gemeente hebben voor ze tot negeren overgingen eerst erg netjes geluisterd tot iedereen was uitgesproken.

 

Nu is die houding op zichzelf al verwerpelijk zat. Dat hij ook nog eens zou moeten resulteren in de sloop van BG3, het laatste Amsterdamse project van de zojuist al aangehaalde architect Theo Bosch, spreekt van een wel bijzonder respectloos cynisme.

 

Toonbeeld van inspraak

Als er iemand in de naoorlogse geschiedenis van de Amsterdamse stedenbouw geloofde in het belang van daadwerkelijke inspraak, was het namelijk Theo Bosch wel. Vooral het werk dat hij in de Nieuwmarktbuurt realiseerde, tijdens de periode waarin hij samenwerkte met Aldo van Eyck, neemt een bijzondere plek in in de geschiedenis van de Amsterdamse binnenstad.

‘Was er iets typerend voor Theo Bosch, dan was het dat hij vernieuwende gebouwen realiseerde met daadwerkelijk respect voor bewoners’

De twee architecten werkten officieel in opdracht van de gemeente, maar hadden net als veel buurtbewoners weinig op met het eisenpakket dat ze opgelegd kregen. Een verbond tussen architecten en bewoners was het gevolg. Omdat dit alles plaatsvond tegen de achtergrond van de wankele gemeentelijke macht van de jaren zeventig had het nog effect ook.

 

Openheid

BG3 – Bosch’ laatste project in Amsterdam, en pas na zijn dood in 1994 voltooid – is onder andere omstandigheden tot stand gekomen, en verschilt ook in uitwerking op een aantal punten van zijn eerdere werk. Tegelijkertijd wordt het gebouw gekenmerkt door dezelfde openheid en verhouding tot de bestaande context die ook in Bosch’ eerdere werk een belangrijke rol spelen. Als, zoals gezegd, zijn laatste Amsterdamse project, laat het de ontwikkelingen in zijn voor de stad ongelofelijk belangrijke oeuvre goed zien.

 

Was er iets typerend voor de carrière van Theo Bosch, dan was het dat hij, binnen, en met respect voor historische stedelijke contexten, toch vernieuwende gebouwen realiseerde. En, bovendien, dat hij dit niet deed vanuit de autoritaire positie die architecten en hun opdrachtgevers zo vaak innemen, maar met daadwerkelijk respect voor bewoners.

 

Precies hetzelfde, kortom, dat de UvA en de gemeente nu claimen te doen – en precies het tegenovergestelde van waar ze daadwerkelijk mee bezig zijn. Als ze de principes waar ze lippendienst aan bewijzen ook maar enige waarde toekennen moeten ze zich doodschamen.

 

Billie Nuchelmans is student architectuurgeschiedenis aan de UvA.