‘Er bestaan allerlei tips om deze situatie minder deprimerend te maken’

Misschien is het goed om eerst een aantal zaken te scheiden. De UvA is in de eerste plaats een onderwijsinstelling en geen zorginstelling. Dat is ook de reden waarom onze studentenpsychologen hulp bieden bij problemen die gerelateerd zijn aan studeren en dat je voor complexe problematiek niet bij hen terecht kunt. Dat geldt ook voor middelbare scholen, hogescholen, ROC’s en andere instellingen waar veel jonge mensen rondlopen. De UvA kan er wel voor zorgen dat mensen met ernstige of complexe problematiek op de juiste manier worden doorverwezen, en dat gebeurt via de huisarts.

Vaak wordt gesteld dat internationale studenten geen huisarts hebben, en die ook niet kunnen vinden, maar de UvA-huisartsenpraktijk staat open voor iedereen (www.studentenartsen.nl). Iedereen kan zich elke dag melden via verschillende kanalen en een afspraak maken. Het is misschien zaak om studenten beter op deze informatie te wijzen.

Tips

Wij zijn het verder eens met de oproep aan een toekomstig kabinet om meer geld te investeren in het voorkomen en vroeg behandelen van psychische problemen bij jongeren, maar we willen in deze bijdrage vooral graag wijzen op de vele mogelijkheden die er nu al zijn om deze off-campus-periode goed door te komen. Die zijn gebaseerd op onderzoek dat we gedaan hebben naar de psychische problemen van studenten voor en tijdens de coronacrisis. De initiatieven zijn verzameld op een overzichtelijke website die voor de gelegenheid gecreëerd is. 

We hebben aan de UvA, net zoals aan andere universiteiten, de psychische hulpverlening opgeschroefd. Die hulp hoeft niet alleen te bestaan uit de gang naar de psycholoog; er zijn ook allerlei andere tips die de situatie minder deprimerend kunnen maken, als een pleister op de wonde. Elkaar emotionele steun geven is het allerbelangrijkste. Gelukkig spreken veel studenten af om samen koffie te drinken, te studeren, te koken of te wandelen. Op de bovengenoemde webpagina zijn ook allerlei initiatieven verzameld om daarbij te helpen. Dus dat is goed en belangrijk, zonder dat je elkaars gebroken armen of depressies hoeft op te gaan lossen; daar zijn professionals voor.

Steun en verbinding ervaren blijkt extra belangrijk te zijn voor buitenlandse studenten die sneller geïsoleerd kunnen raken. Actief blijven helpt ook: studenten die in de lockdown minder gingen bewegen, sliepen ook minder goed en werden somberder. Verwijzingen naar professionele hulp staan ook op diezelfde webpagina, via de studentenartsen en -psychologen, en via die weg kun je ook aan e-health modules meedoen die kunnen helpen bij de problemen die studenten nu ervaren.

Positive coping skills

Het is ook belangrijk de positieve kant van dingen te blijven zien (‘positieve coping skills’ in psychologenjargon) en je te realiseren dat de coronacrisis ooit overgaat en dat je bijvoorbeeld plannen kunt blijven maken. Het helpt juist niet jezelf of anderen de schuld te geven en je veel zorgen te maken over de toekomst. Het grotere onderzoek naar de effectiviteit van de e-health-interventie in het kader van UvAcare zit nu in de fase van nametingen, maar we wilden de studenten nu ook iets kunnen bieden. Gelukkig zijn er veel initiatieven die aansluiten op al deze gebieden (verbinding, bewegen, jezelf ontwikkelen, positieve nieuwe dingen doen) die verzameld zijn op bovengenoemde website. Er staan links die variëren van een app waarmee je met een andere student kunt afspreken om samen iets leuks te doen tot meedoen aan bewegingsprogramma’s en programma’s om iets nieuws te leren tijdens de lange avonden (doe bijvoorbeeld een Crea-cursus gedichten schrijven). Samen dingen bespreken, dingen ondernemen en elkaar tot steun zijn is fijn en kan helend zijn.

Niemand verwacht van studenten dat ze elkaars therapeut zijn. Natuurlijk kun je zelf wel wat aan je eigen stemming doen. Beetje ouderwets, maar effectief is wat grootmoeder al zei: rust, reinheid en regelmaat. Plan een dagritme, zorg voor lichaamsbeweging, ga bijvoorbeeld met een vriend wandelen, gebruik alcohol met mate, vermijd drugs, zorg dat je lekker slaapt – dus leg je smartphone niet onder je kussen. Het is bekend dat het voor studenten lastig is om hulp te zoeken. Je kunt ook kijken op de website www.ik-student.nl om te leren van ervaringen van andere studenten. De schroom om hulp te zoeken is begrijpelijk en inderdaad waarschijnlijk gerelateerd aan het stigma rondom psychische problemen. Maar laat je niet weerhouden: hulp zoeken helpt!

UvAcare

Deze tips komen niet uit het niets maar zijn onder andere gebaseerd op ons eigen onderzoek. Omdat de afgelopen jaren, ook voor de coronapandemie, al toenemende problemen werden gesignaleerd bij studenten en promovendi, zijn we enkele jaren geleden een project gestart, UvAcare, waarin alle UvA studenten geregeld uitgenodigd worden een vragenlijst over psychische gezondheid in te vullen. Wanneer ze boven een drempelwaarde scoorden in de rapportage van problemen, werden ze uitgenodigd om aan een onderzoek mee te doen naar de effecten van een e-health-interventie. Deze studie liep al toen de coronapandemie begon, en tijdens de eerste lockdown vroegen we studenten die de vragenlijst eerder hadden ingevuld en die hadden aangegeven benaderd te mogen worden voor vervolgonderzoek, om de lijst nogmaals in te vullen. Dat deden zo’n 800 studenten, waardoor we een beeld kregen van de globale gesteldheid van studenten die het al moeilijk hadden (er vindt zelfselectie plaats bij het invullen van een dergelijke vragenlijst).

We konden zo goed voorspellen wie relatief meer veerkracht toont en met wie het minder goed gaat in een crisis als deze. Het unieke aan deze data is dat we een meting hadden van vóór en tijdens de coronacrisis. Dat is belangrijk omdat uit ander onderzoek gebleken is dat wanneer mensen vanuit een crisis naar het verleden kijken, alles mooier lijkt dan het in werkelijkheid was. Onze resultaten laten onder andere zien dat de relaties die mensen hebben met anderen en de emotionele steun die ze elkaar geven het allerbelangrijkst is, en daarnaast het blijven bewegen, zodat de slaap niet achteruit gaat.

We zijn nu UvAcare 2.0 aan het ontwerpen, want ook na de covidcrisis zullen er studenten zijn met psychische problemen. We willen in ieder geval geregeld studenten blijven uitnodigen om een ‘mentale thermometer’ in te vullen waarop ze feedback krijgen en, indien er aanleiding voor is, een aanbod om een passende e-health-module te doen of een afspraak met de huisarts te maken. Wij denken dat het heel belangrijk is om studenten persoonlijk te benaderen, juist omdat je dan studenten kunt bereiken die anders geen hulp zoeken. Gegeven de schaal (er zijn aan de UvA meer dan 35.000 studenten en promovendi) is e-health een belangrijk middel om psychische problemen aan te pakken, en veel onderzoek heeft laten zien dat het door de bank genomen even effectief is als ‘gewone’ face to face-hulp. Een goed UvAcare 2.0-programma moet dus in onze ogen regelmatig en actief alle studenten benaderen, maar we moeten er ook voor zorgen dat alle informatie met betrekking tot mentale gezondheid goed vindbaar is op het UvA-web. Dat is nu blijkbaar nog niet het geval.

Reinout Wiers, hoogleraar ontwikkelingspsychopathologie, UvA; Agneta Fischer, decaan Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen, UvA; Jurrijn Koelen, onderzoeker en GZ-psycholoog, UvA; Peter Vonk, hoofd huisartsenpraktijk UvA.

In een eerdere versie van dit artikel stond abusievelijk dat in nieuwsbrieven aan studenten geen melding is gemaakt van informatie over mentale gezondheid. Dit was echter wel het geval. Het artikel is op dit punt aangepast.