‘Niet de international, maar het neoliberale systeem liet basisbeursgeld verdwijnen’
Het is te kort door de bocht om universiteiten of internationale studenten de schuld te geven van de gebroken belofte van het leenstelsel, vindt student Thirza Lont. ‘Hun motieven om in Nederland te studeren zijn ook een symptoom van de neoliberale werkelijkheid.’
Wij, studenten, zouden beter onderwijs krijgen in ruil voor het inleveren van de basisbeurs. Langzamerhand komen we er echter achter dat het geld dat wij als studenten hebben ingeleverd niet naar de kwaliteit van het onderwijs is gegaan. Het onderwijs is eerder onpersoonlijker en grootschaliger geworden, dan kleinschalig en intiem. Kort gezegd komt dit door de stortvloed van het aantal (vooral internationale) studenten de laatste jaren, en de onderwijsinstellingen die deze groei krampachtig proberen bij te benen.
Onze basisbeurs wordt in de werkelijkheid namelijk gebruikt om deze groei van studenten op te vangen. Het is echter te makkelijk om de schuld te zoeken bij de onderwijsinstellingen en de groei van het aantal internationale studenten. Hoewel deze groep in aantallen veel meer is gestegen ten opzichte van Nederlandse studenten, ben ik niet van mening dat we deze groep studenten als zondebok van de verdampte basisbeurs kunnen gebruiken.
Meer stress
Om terug te komen op de gevolgen van het leenstelsel voor Nederlandse studenten: zij die lenen schijnen veel meer stress te ervaren dan studenten die dat niet doen, en dat wisten we al in 2017. Dus: lenen is niet goed voor studenten en ze krijgen er ook niets voor terug (behalve een hoop stress). Dat de toestroom van Nederlandse studenten niet verminderd is sinds de afschaffing van de basisbeurs wordt vaak als argument gebruikt voor het leenstelsel. Immers, het heeft voor de toestroom van het aantal studenten geen gevolgen gehad. Ik denk echter dat we op een andere manier moeten kijken naar de toename van het aantal Nederlandse en internationale studenten.
Onzeker bestaan
In de neoliberale werkelijkheid staat individuele vrijheid centraal. Dit heeft een aantal onbedoelde gevolgen teweeggebracht, ook onder jongeren. Deze groep is namelijk als sociale categorie aan het vergroten. Hiermee bedoel ik dat ze er nu langer over doen om volwassen te worden. Door het toenemende aantal flexcontracten, de onmogelijke huizenmarkt en veelal een enorme studieschuld is een zeker bestaan met huisje-boompje-beestje voor de jongeren van vandaag nagenoeg onmogelijk.
Immers, een groot deel van de afgestudeerden doet werk waar ze overgekwalificeerd voor zijn. De arbeidsmarkt is namelijk niet klaar voor deze enorme groep hoogopgeleide mensen.
Naast het onzekere bestaan zou je kunnen zeggen dat volwassenheid iets intrinsieks is, maar als je met 20.000 euro studieschuld, een bachelor- en een masterdiploma overgekwalificeerd in de supermarkt werkt en nog bij je moeder woont, is het moeilijk dat intrinsieke gevoel van volwassenheid te vinden. Volwassenheid is namelijk voor een groot deel zelfstandig zijn (lijkt mij tenminste). Kortom, de vrijheid die de neoliberale werkelijkheid beloofd heeft als onbedoeld gevolg een hoop onvrije, hoogopgeleide jongeren zonder huis en zonder vast contract.
Symptoom van de neoliberale werkelijkheid
Dit staat haaks op het meritocratische ideaal waarmee we zijn opgegroeid. Dit ideaal stelt dat we alles kunnen worden als we maar genoeg ons best doen. Daarom studeren we allemaal langer, waardoor de studieschuld accumuleert tot onmogelijk terug te betalen bedragen. Allemaal onder het mom dat we met het leenstelsel investeren in onszelf. Hierdoor zien we zo’n grote toename in het aantal studenten.
Als we zo naar het probleem van de verdwenen basisbeurs kijken, zijn internationale studenten en onderwijsinstellingen niet de schuldigen van de in de rook opgegane beloftes over kleinschalig onderwijs. Ze zijn niet de oorzaak van de huidige problemen, maar een symptoom van de neoliberale werkelijkheid. De groei van studenten heeft immers te maken met de belofte op een goede toekomst (als je maar hard genoeg je best doet).
De onderwijsinstellingen proberen dit fenomeen slechts bij te benen. Bij gebrek aan geld van de overheid investeren ze dan maar het geld van de basisbeurs in het faciliteren van onderwijs voor het groeiende aantal studenten. Ook Nederlandse studenten zijn opgegroeid met dit neoliberale ideaal – zij blijven zich immers aanmelden voor studies, ondanks het leenstelsel. Alles om te werken aan een goede toekomst.
Symptoombestrijding
Deze neoliberale patronen zijn moeilijk, zo niet onmogelijk te doorbreken. In sommige publieke ruimtes staan jongeren en hun problemen nu misschien in de schijnwerpers, maar over een halfjaar is dit publieke debat weer uit ons collectief geheugen verdwenen. Misschien hebben studenten die in de periode vanaf 2015 begonnen met studeren, toen de basisbeurs was afgeschaft, tegen die tijd wel een vergoeding gekregen, maar dit is slechts symptoombestrijding.
De schuld geven aan internationale studenten van het verdwenen geld van de basisbeurs is kort door de bocht. Hun motieven om in Nederland te studeren zijn immers ook een symptoom van de neoliberale werkelijkheid. Kortom, de maximalisatie van individuele vrijheid werkt onvrijheid in de hand, want wat is vrijheid als je als hoogopgeleide oud-student in de supermarkt werkt, bij je moeder woont, en een enorme studieschuld hebt?
Thirza Lont is bachelorstudent Interdisciplinaire Sociale Wetenschap.
