Niks meer missen?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Foto: Marc Kolle (Folia-archief)
opinie

Er moet wel/niet meer geld naar universiteiten

Redactie Folia,
25 januari 2021 - 14:34

Moet er meer geld naar universiteiten? Hoogleraren Han van der Maas (psychologie) en Rens Bod (Digital Humanities) gaan er deze donderdag digitaal over in debat. Voor ons penden ze hun gedachten vast neer. ‘Meer efficiëntie in onderwijs is vereist, het is niet anders.’

Foto: Folia-archief

Rens Bod

‘Volgens het Lissabon-akkoord uit 2000 zou elk EU-land 3 procent van zijn bruto binnenlands product moeten investeren in wetenschap. Waar België op 2,5 procent zit en Duitsland op 3,1 procent, haalt Nederland nauwelijks 2 procent. Dat Nederland het desondanks nog goed doet, is te danken aan de enorme inzet en het overwerk van het universitaire personeel, met roofbouw als gevolg.

 

We kunnen nog zo hard ons best doen om efficiënter te werken, als Nederland vele miljarden euro’s minder investeert dan andere landen, dan kunnen we de internationale wetenschappelijke competitie niet aan. De benodigde apparatuur kan niet worden aangeschaft en het benodigde personeel kan niet worden aangesteld. Laat Nederland zich houden aan het Lissabon-akkoord. Internationale afspraken moeten worden nagekomen.

‘Dat Nederland het nog goed doet, is te danken aan de enorme inzet en het overwerk van het universitaire personeel, met roofbouw als gevolg’

Daarnaast heeft Nederland jarenlang bezuinigd op wetenschap. Ik kan me niet herinneren dat er een jaar niet is bezuinigd. Behalve misschien dit jaar: na vele acties, demonstraties en intensief lobbywerk van WOinActie, FNV en AOb is het WO-budget dit jaar met rust gelaten. Verleden jaar nog werden miljoenen overgeheveld van geneeskunde, alfa- en gammawetenschappen naar bètawetenschappen omdat deze laatste volgens de overheid belangrijker waren (ook tijdens de coronacrisis). Twee jaar geleden was er een “lumpsum-korting” van 19 miljoen op het WO-budget, en drie jaar geleden was er een onderwijsbrede “doelmatigheidskorting” van 183 miljoen. Het bedrag dat de overheid per student investeert is de afgelopen 12 jaar met ruim een kwart gedaald.

 

Dus laten we eerst deze bezuinigingen eens terugdraaien. Onze acties en lobbywerk hebben vruchten afgeworpen: bijna alle politieke partijen stellen nu in hun verkiezingsprogramma’s dat er geld bij moet in het WO, circa een miljard. Een unicum! Nu is het zaak om de druk op de ketel te houden. Iedereen die beweert dat het WO niet meer geld nodig heeft, accepteert de facto de bezuinigingen van de afgelopen jaren.’

Foto: Dirk Gillissen (UvA)

Han van der Maas

‘Hoe sympathiek de doelstellingen van WOinactie ook zijn, ik heb moeite me erachter te scharen. Ik denk dat de kans op extra geld zo klein is dat we de agenda om het onderzoek en onderwijs beter te organiseren niet langer meer door een activistische agenda kunnen laten gijzelen.

 

Het lukt ons niet om de meerderheid van de Nederlandse bevolking, die steeds rechtser stemt, te overtuigen extra miljarden aan academisch onderzoek te besteden. Een hoofdreden is dat ook andere sectoren om meer geld vragen. De ziekenhuizen vragen om meer middelen en de werkdruk in deze sector is evident enorm. Andere onderwijssectoren, zoals het basisonderwijs, klagen over geldgebrek om passend onderwijs te realiseren of om leerkrachten te betalen op een niveau dat wij aan de universiteiten al heel minimaal vinden. Nog erger, als de basisbeurs weer wordt ingevoerd verliezen we mogelijk de kwaliteitsgelden die vrijkwamen met de opheffing van het leenstelsel.

‘Pogingen om de werkdruk te verlagen worden binnen de universiteit als verraad afgeschilderd’

Met gijzelen bedoel ik dat pogingen de werkdruk te verlagen binnen de universiteit als verraad worden afgeschilderd. Carel Stolkers enthousiasme over de hulp van alumni en oud-collega’s bij het nakijken van scripties leidde tot verontwaardigde reacties. Linda Duits (in Folia) werd er zelfs misselijk van. Een UvA-voorbeeld van even geleden waren protesten tegen bijeenkomsten waarin best practices voor efficiënt lesgeven werden besproken.

 

Ik kan me daar niet in vinden. Het ziet er naar uit dat we ons verlies voorlopig moeten nemen. We zullen met de beschikbare middelen het universitaire onderwijs en onderzoek zo slim mogelijk moeten inrichten en wel nu. Dat kan prima binnen de huidige organisatiestructuur, maar het vereist creativiteit en besluitvaardigheid. Meer efficiëntie in onderwijs is vereist, het is niet anders. De werkdruk in het onderzoek kan omlaag door onderzoeksbeurzen anders te verdelen en het publicatieproces te moderniseren.’

 

Op donderdag 28 januari discussiëren Rens Bod en Han van der Maas over democratisering en financiering van de universiteit. Het debat is vanaf 14 uur te volgen via Zoom.