Op z'n Duits | Wat ik leerde over ‘educate yourself’
Er zijn weinig slogans die me zo tegen de borst stuiten als ‘educate yourself’. En ja, die twee woorden zijn inmiddels een slogan. Ik bewonder autodidacten, maar als docent weet ik wat de waarde van gericht onderricht is.
Het is zo’n typische internetuitdrukking, eentje die al een tijdje meegaat. De topdefinitie op Urban Dictionary is van 2012: ‘What someone on the internet says when they want you to see their side of the issue but are too lazy to explain it to you (or don't understand their position themselves)’. Zo voelt het inderdaad als je vraag stelt en iemand kaatst terug dat je jezelf maar moet onderwijzen.
Ik zie en hoor de woorden vaak in gesprekken over racisme. Zwarte mensen gebruiken ze op Twitter en in debatzalen (toen dat nog mocht), ze hebben geen zin om nog eens opnieuw uit te leggen wat institutioneel racisme is of waarom het vereren van koloniale plunderaars niet meer kan. Ik snap dat activisten moe zijn, maar toch: zelfonderwijs is bijna altijd benedenmaats onderwijs. Zelfs met een leeslijst vertaalt een gebrek aan begeleiding zich onvermijdelijk in tijdsverlies en minder vat op de stof.
Tegelijkertijd ben ik het met activisten eens dat het witte mensen zijn die hun verantwoordelijkheid moeten nemen. Gloria Wekker legt uitstekend uit hoe witte Nederlanders zich verschuilen achter een misplaatst gevoel van onschuld als het gaat over onze (historische en hedendaagse) omgang met ras en racisme. In haar boek White Innocence schrijft ze:
‘innocence speaks not only of soft, harmless, childlike qualities, although those are the characteristics that most Dutch people would whole-heartedly subscribe to; it is strongly connected to privilege, entitlement, and violence that are deeply disavowed’ (p. 18).
Het zijn witte mensen die racisme moeten afleren, en daaruit vloeit automatisch dat zwarte mensen dat proces niet hoeven te coachen. De student moet eigenaar zijn van dat proces, maar ik zou het jammer vinden als daarin geen zwarte docenten beschikbaar zijn.
Juist in deze kwestie is het belangrijk om te luisteren naar de ervaringen en perspectieven van ‘de andere kant’, van de groep die tot slachtoffer is gemaakt, of beter: die door witte mensen tot de Ander is verklaard. Wanneer een oprechte leervraag stuit op een ‘educate yourself’-muur is dat niet alleen ontmoedigend, het is ook spijtig.
Het zit ‘em nou juist in de oprechtheid van de leervraag. Wat is de intentie van de vraagsteller? Op Twitter geldt dat als iemand erbij zegt ‘oprechte vraag’, het nagenoeg nooit een daadwerkelijke leervraag is. Sociale media zijn sowieso slecht voor leervragen. Er is te weinig ruimte voor een antwoord en er is geen sprake van een veilige leeromgeving: allemaal buitenstaanders staan klaar om zowel leerling als leraar uit te lachen of uit te schelden. Dit geldt overigens ook voor debatavonden.
Ik erger me al tijden aan ‘educate yourself’, maar inmiddels heb ik iets geleerd. Doorslaggevend was de live-opname van de podcast Busy Being Black tijdens het Podcastfestival 2020, waar ik aan host Josh Rivers en zijn gast dansdocent Shanity Alvares durfde te vragen hoe zij hier tegenaan kijken. Is de informatie makkelijk voor handen, stelden zij, dan is het een totaal gerechtvaardigde respons – denk aan het antwoord op de vraag wat er mis is aan Zwarte Piet.
Daarnaast vinden zij het zelf belangrijk om open te blijven voor dialoog. Check wel altijd of iemand daar zin in en tijd voor heeft, was de tip. Bovendien: niet iedereen is docent, en ook docenten hebben soms vrij. Dit had ik vast ook wel zelf kunnen bedenken, maar ik ben toch dankbaar dat ik deze les van Rivers en Alvares mocht leren.
Linda Duits is een weggelopen wetenschapper, gespecialiseerd in populaire cultuur; in het bijzonder op het gebied van gender en seksualiteit.
