Niks meer missen?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Foto: Daniël Rommens
opinie

‘Maak grensoverschrijdend gedrag niet politiek’

Han van der Maas,
19 juni 2020 - 11:32

Natuurlijk moeten er zaken verbeterd worden naar aanleiding van gevallen van grensoverschrijdend gedrag, vindt hoogleraar psychologie Han van der Maas. Maar dit is geen signaal om alle stokpaardjes weer van stal te gaan trekken, schrijft hij. ‘In een demonstratie een ontslag van een docent afdwingen doet mij denken aan een volksgericht. ’

Vrijdag gaan leden van twee actiegroepen demonstreren naar aanleiding van het artikel in NRC over klachten van studenten over seksueel grensoverschrijdend gedrag van een docent van de UvA. Ook Rethink, de ondernemingsraad en verschillende briefschrijvers reageren zeer verbolgen en zien structurele misstanden. Dat laatste bestrijd ik.

‘Verbeteringen zijn wenselijk maar er is geen reden bestuurders af te zetten en op te roepen tot structurele hervormingen’

Laat ik vooropstellen dat elke misstand er een teveel is. We streven naar een organisatie zonder misstanden, naar nul gevallen van schendingen van de wetenschappelijke integriteit, nul fraude, geen gepest en geroddel, geen agressie en ook geen seksueel grensoverschrijdend gedrag. Maar faalt de UvA nu in dit streven? 

 

UvA doet het relatief goed

Er zijn twee beoordelingsnormen mogelijk. De eerste is de nul-norm. Zolang de misstanden niet volledig zijn uitgebannen faalt de UvA, moet ze zich schamen, en moet de oorzaak gezocht worden in structurele weeffouten in de organisatie. De tweede norm is de prevalentie van dergelijke problemen in andere organisaties. Als we daaronder zitten doen we het relatief goed en zijn we op de goede weg. Verbeteringen zijn wenselijk maar er is geen reden bestuurders af te zetten en op te roepen tot structurele hervormingen.

‘In een demonstratie een ontslag van een docent afdwingen doet mij denken aan een volksgericht’

Het is uiteraard zeer lastig de prevalentie van allerlei misstanden goed te meten. De UvA-medewerkersmonitor, waarvan de data anoniem verwerkt worden, meldt een percentage seksuele intimidatie van 0 tot 5 procent. Vergeleken met data uit veel bronnen is dat niet hoog.

 

Anoniem klagen

Het UvA-beleid lijkt ook niet af te wijken van die van veel andere organisaties. De UvA steekt veel tijd en middelen in sociale veiligheid. Verbeteringen zijn altijd mogelijk en ook nu onderzoekt de UvA opnieuw haar beleid.

 

Het is daarbij van belang oog te hebben voor de complexiteit van het onderzoek naar klachten over intimidatie. In het Nederlandse rechtssysteem heeft iedereen het recht zich te verdedigen tegen aanklachten. Dat is in het geval van anonieme klachten ingewikkeld. Vrijwel alle klachten die de afgelopen jaren zijn ingediend bij de klachtencommissie van de UvA, zijn of niet in behandeling genomen of ongegrond verklaard. Niet alle klachten zijn valide en de rechtsbescherming van beklaagden behoort onderdeel te zijn van het UvA-beleid. In een demonstratie een ontslag van een docent afdwingen doet mij denken aan een volksgericht.

‘Ik vind anoniem melden geen oplossing, maar vind wel dat we veel actiever indieners van officiële klachten moeten beschermen’

Buitengewoon moeilijk opereren

De redenen om alleen anoniem te klagen zijn tegelijkertijd heel begrijpelijk. Van slachtoffers van intimidatie maar ook klokkenluiders (over bijvoorbeeld wetenschappelijk fraude) ondervinden veel te vaak nadelige gevolgen van indienen van een officiële klacht. Ik vind anoniem melden geen oplossing, maar vind wel dat we veel actiever indieners van officiële klachten moeten beschermen. Het is toe te juichen dat het UvA-bestuur in deze casus haar handelen opnieuw evalueert. Ik weet dat bestuurders worstelen met casussen als deze. In het geval van een klacht, zeker een anonieme klacht, waarin de aangeklaagde ontkent, is het buitengewoon moeilijk opereren. Verschillende voorstellen van studenten, briefschrijvers, de COR en Rethink zijn mogelijkerwijs verstandig.

 

Wat ik jammer vind is dat bepaalde groeperingen, waaronder de organisatoren van de demonstratie deze week, deze pijnlijke affaire gebruiken voor hun ideologische doelen. Rethink wil de hiërarchie weer eens afschaffen, alsof seksueel misbruik, geweld en intimidatie niet voorkomen in niet-hiërarchische relaties. De organisatoren van de demonstratie eisen dat het diversiteitsbeleid van Gloria Wekker (2016) topdown ingevoerd wordt aan de UvA, dat alle docenten een vast contract krijgen (maar dus wel per ommegaande ontslagen moeten kunnen worden), en dat het kabinet stopt met bezuinigingen. Niet zo sterk om zo’n complex en gevoelig onderwerp te gebruiken voor de eigen politieke agenda.

 

Han van der Maas is hoogleraar psychologische methodenleer en onderzoeksdirecteur bij psychologie.

Lees meer over