Op z’n Duits | Ook rechtse sneeuwvlokjes moeten zich welkom voelen op de UvA
Bij sommige mensen zit het er zo ingebakken dat de UvA rood en fout is, dat ze geen enkel oog meer hebben voor de indoctrinatieprojecten elders in het land. Zo denken mensen constant dat ik een linkse UvA-wetenschapper ben, terwijl ik in werkelijkheid al acht jaar als onderzoeker verbonden ben aan de UU.
Bij mediastudies in dat verre, nauwelijks bekende Utrecht geef ik momenteel wetenschapsfilosofie. Ik behandel allerlei perspectieven op wat kennis is en wie bepaalt wat als kennis telt. Het gaat daarbij uiteraard niet om wat ik vind, maar over wat andere denkers hebben opgeschreven.
De keuze welke perspectieven we wel en welke we niet behandelen is gebaseerd op het onderzoek dat we doen bij het departement media- & cultuurwetenschappen. Daar is veel aandacht voor postkoloniale kritiek en de rol van gender. En dus doceer ik mijn studenten over Frantz Fanon, Edward Said en Gayatri Spivak; over Kimberlé Crenshaw, bell hooks en Donna Haraway.
Ik leg uit hoe zij kritiek hebben geleverd op bestaande wetenschap: hoe dat wat steeds gezien werd als universele, neutrale en objectieve waarheid niets meer was dan de wereld door de ogen van de dominante groep en door het filter van de belangen van deze groep. Die groep, u raadt het reeds, bestaat uit witte, westerse mannen.
Maakt mij dat tot linkse docent, vroeg ik me af toen ik op Folia de berichten (deze en deze) over een symposium over politieke diversiteit aan de UvA las. De stof van het vak lag al vast toen ik werd ingehuurd. Hoe zouden colleges over dezelfde teksten eruit zien als Paul Cliteur ze zou geven? Zou hij dan bedenkelijk pauzeren bij Merleau-Ponty? Vinnig kijken bij het uitspreken van Simone de Beauvoirs naam? Honend lachen om Adorno’s kritiek op de Verlichting?
De vraag die volgens de aankondiging voorlag tijdens het symposium ging over de mogelijke politieke gekleurdheid van onderwijs. Het lijkt voor de zelfbenoemde tegenstanders van de vermeende indoctrinatie onmogelijk om de docent los te koppelen van de stof. Dat heet essentialisme, weten mijn studenten inmiddels, en daar maak je in de geesteswetenschap geen vrienden mee.
Het gaat de tegenstanders dan ook helemaal niet om de inhoud van onderwijs of onderzoek. Uit hun verhalen en bezwaren spreekt een diepe angst om uitgesloten en gediscrimineerd te worden. Als de rest van hun werkgroep moet lachen om Trump, voelt het alsof zij uitgelachen worden.
Ze zijn bang dat hen wordt aangedaan wat GeenStijl mensen zoals ik aandoet, en wat rechtse politici met culturele, etnische en seksuele minderheden doen. Ze voelen zich, kortom, gepest en gemarginaliseerd. Ik kan dan grappen maken dat ik nog wel wat auteurs voor ze in de aanbieding heb die deze ervaring delen, maar dat is een belediging voor die auteurs.
Laat duidelijk zijn: het is onacceptabel als studenten elkaar uitschelden voor ‘agressieve nazi-dochter’ en het is onacceptabel als docenten niet aangesteld worden vanwege hun politieke kleur. Het eerste gebeurde echter in een WhatsApp-groep, en de universiteit kan en mag daar geen toezicht houden. Van het tweede heb ik nog nooit gehoord. Niet aan de EUR, niet aan de UU en niet aan de UvA.
Het gejammer over linkse indoctrinatie is geklaag voor de bühne. Leuk voor stukjes (waarvan akte) maar zonder feitelijke basis. Tegelijkertijd zien we dat radicaalrechtse partijen steeds vaker democratische basiswaarden zoals het garanderen van gelijke behandeling wegzetten als linkse hobby. Zoals vaak bij deze clubs worden er twee maten geëist: anderen mogen wel gediscrimineerd (of in het vrije woord gesnoerd), maar als het hen overkomt vergaat direct de wereld.
De UvA is niet links, zoals ik hier, hier en hier al heb betoogd, maar moet toch het tegengaan van discriminatie hoog in het vaandel hebben staan. Als dat links is, wil ik niet rechts zijn. Dat betekent dat de universiteit moet waarborgen dat alle sneeuwvlokjes zich veilig voelen, ook de rechtse.
Linda Duits is een weggelopen wetenschapper, gespecialiseerd in populaire cultuur; in het bijzonder op het gebied van gender en seksualiteit.
