Niks meer missen?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Foto: Marc Kolle
opinie

Opiniepanel | Is Forum een gevaar voor wetenschap en universiteit?

Henk Strikkers,
3 april 2019 - 06:00

‘We worden ondermijnd door onze universiteiten, door onze journalisten, door de mensen die onze kunstsubsidies ontvangen en die onze gebouwen ontwerpen.’ Dat zei FvD-partijleider Thierry Baudet nadat duidelijk werd dat zijn partij de meeste stemmen had gehaald bij de Provinciale Statenverkiezingen. Toegegeven: slechts één op de zeven kiezers stemde op Forum voor Democratie, maar zijn partij groeit snel. Moeten universiteiten en wetenschappers zich zorgen maken?

De groei van Forum voor Democratie is een gevaar voor de wetenschap en voor universiteiten

Han van der Maas is hoogleraar psychologische methodenleer

‘Niet happen, zou ik zeggen. De beste reactie is in te gaan op die kritiek die wel enig hout snijdt, die op het gebrek aan viewpoint diversity. De UvA is een links bolwerk, in iedere geval in sommige afdelingen. Ik weet dat ik naam heb gemaakt als conservatief gevaar in de UvA, toch ben ik ook zo’n linkse wetenschapper. Maar ik ben ook methodoloog en psycholoog en wantrouw de mens, de onderzoeker en dus mijzelf. Mijn onderwerpkeuze is niet waardenvrij en mijn werk vertoont helaas confirmation bias. Interne tegenspraak en onafhankelijke replicatie zijn daarom noodzakelijk. Wetenschapsgebieden met vooral onderzoekers van een en dezelfde politieke kleur, met name als de onderzoeksonderwerpen aan de politiek raken, hebben een probleem. Wat gaan we daaraan doen?’

‘Wetenschapsgebieden met vooral onderzoekers van een en dezelfde politieke kleur, met name als de onderzoeksonderwerpen aan de politiek raken, hebben een probleem’

Jan Overwijk is promovendus in de wijsbegeerte

‘De kinderachtige kliklijnen en anti-liberale retoriek van het FvD zijn inderdaad zorgwekkend. Het is namelijk niet zozeer een aanval op “linkse activisten” als wel een aanval op de vrije wetenschap als zodanig. Er wordt een links complot gesuggereerd waar een pluraliteit aan stromingen, opvattingen en disciplines bestaat. Het is nu juist die pluraliteit en autonomie van de wetenschap die Baudet zo’n angst inboezemt, omdat hij die ondergeschikt acht aan het floreren van een ingebeelde Nederlandse volksgeest. Alles moet in het teken van dat criterium komen te staan. In een liberaal-democratie is echter geen plaats voor politici die menen wetenschappelijke criteria te moeten vervangen met hun eigen politieke criterium. Daaruit spreekt slechts, om het in een taal te zeggen die Baudet kan verstaan, een intolerante metafysica van de onderbuik.’

Lisanne van Bunderen is universitair hoofddocent organisatiewetenschap

‘Ik vind een gevaar op dit moment misschien te sterk geformuleerd, maar ik vind dit zeker geen wenselijke ontwikkeling. Door de wetenschap als vijand en de universiteit als links bastion te bombarderen, tornt Forum voor Democratie aan de legitimiteit van universiteiten, en wakkert het het foutieve idee aan dat de wetenschap ook maar een mening is. Dit vormt, wanneer breed gedragen, niet alleen een bedreiging voor de wetenschappelijke vrijheid en integriteit, maar ook voor onze democratie, die gestoeld is op vertrouwen in onze instituties en gebaat is bij het vermogen feit van mening te onderscheiden.’

‘We moeten wel opletten: in het algemeen geldt dat de feiten het winnen maar dat dat lang duurt’

Barbara Mulder is hoogleraar cardiologie bij het Amsterdam UMC

‘We moeten waakzaam zijn, maar ons niet gek laten maken. Forum voor Democratie is een middelgrote partij in een verbrokkeld electoraal landschap, die een herschikking op rechts teweeg heeft gebracht zoals dat eerder door Pim Fortuyn en Geert Wilders is gedaan. Nederland is een polderdemocratie waar partijen genoodzaakt zijn met elkaar samen te werken en water bij de wijn te doen. Dus “gevaar” is een groot woord, maar we moeten als academische gemeenschap wel het debat aangaan over de waarborging van onze academische vrijheid en integriteit.’

Ralph Wijers is hoogleraar hoge-energieastrofysica

‘Ik denk van niet. FvD is het meest recente voorbeeld van de stelling dat een charismatisch populist 20-25 procent van de stemmen in een Westers land kan halen. Opgeteld over links- en rechtspopulisme hebben we dat nu ongeveer. De genius van Baudet is het verenigen van meerdere rancunes, namelijk over immigratie en klimaat, en met name klimaatscepsis is zo goed puur zakelijk weerlegbaar dat het zal overgaan. We moeten wel opletten: in het algemeen geldt dat de feiten het winnen maar dat dat lang duurt. Juist de universiteiten kunnen dat door effectief tegengeluid versnellen, maar dat is wel hard werken. Wij zijn gewoon te stil over ons gelijk.’

‘Het is ronduit gevaarlijk als een politieke partij oproept aangemerkte “zondebokken” te filmen en aan te geven’

Patricia Pisters is hoogleraar filmwetenschap

‘Het is inderdaad zorgelijk wanneer een politieke partij bepaalde groepen in de maatschappij aanwijst als zondebokken voor alles wat er mis zou zijn. Het is ronduit gevaarlijk als een politieke partij oproept deze aangemerkte “zondebokken” te filmen en aan te geven. Maar het antwoord hierop kan niet bestaan uit bedreiging en haat. Laten we in gesprek gaan en doorvragen: Wie geeft er dan straks les over de Griekse en Romeinse mythologie, Nederlandse geschiedenis en het Frans (of is dit slechts een luxe voor de leider)? Wie vindt er straks medicijnen en nieuwe technologieën uit door fundamenteel onderzoek (of denken we dat deze kennis vanzelf bij bedrijven komt)? Wie kan er nog prachtige klassieke concerten opvoeren, gedichten schrijven, verhalen vertellen (of zijn die niet meer nodig)? Wie zal de stad herbouwen wanneer de dijken doorbreken (of moeten enkel oude herenhuizen vol 17e eeuwse stillevens terugkeren)? Of is het toch allemaal anders bedoeld?’

Huub Dijstelbloem is hoogleraar filosofie van wetenschap en politiek

‘Het bestaansrecht van wetenschap is nooit gegarandeerd en vergt continu onderhoud. Daar kunnen wetenschappers niet uitgesproken genoeg over zijn. Universiteiten en wetenschappers moeten altijd van zich laten horen, en nu helemaal. Niet alleen door hun bevindingen te laten spreken, maar door voortdurend het belang van instituties als wetenschap en vrije media voor democratie en rechtsstaat te benadrukken. Ook aan de UvA moet daar stelselmatig aandacht voor zijn: onze studenten van meet af aan het belang van een academische cultuur meegeven – een cultuur die alleen overleeft door doorgegeven te worden. Dat kunnen we niet genoeg benadrukken.’

‘Ook aan de UvA moeten we onze studenten van meet af aan het belang van een academische cultuur meegeven’

Jean Rwasibo is controller bij het administratief centrum

‘Forum voor Democratie en andere politieke partijen zijn geen gevaar. Politieke partijen zijn altijd politiek gekleurd. In deze zin zijn zij niet altijd objectief. Het politieke discours van FvD is weinigzeggend voor de wetenschap en voor universiteiten. Het werkterrein van de wetenschap en universiteiten is iets anders: onderwijs, onderzoek en kennisvalorisatie. Dat doen zij met naleving van de gedragscode wetenschappelijke integriteit gebaseerd op principes van eerlijkheid, zorgvuldigheid, transparantie, onafhankelijkheid en verantwoordelijkheid. Wel kunnen de wetenschap en universiteiten signalen krijgen vanuit politieke partijen en anderen om onderzoek te doen. Burgers hebben behoefte aan betrouwbare en objectieve informatie verstrekt door de wetenschap en universiteiten.’

 

Het Folia opiniepanel bestaat uit 25 studenten en medewerkers van alle faculteiten, en enkele diensten van de UvA. Eens in de paar weken reageren zij op een actuele stelling.

Ook een mening? Reageer hieronder of schrijf een opinieartikel.