‘Een bezuiniging van 150 miljoen wordt de doodsteek voor de geesteswetenschappen’
‘Nog meer meerkeuzetentamens, nog minder individuele begeleiding en nog meer werkdruk.’ Dat staat studenten en docenten geesteswetenschappen te wachten als er daadwerkelijk 150 miljoen euro op de geesteswetenschappen wordt bezuinigd, voorspelt student Jeanine van den Heuvel. ‘Het is niet langer vol te houden op deze manier.’
Op 15 maart slaakte het hele onderwijs een noodkreet. Duizenden leerlingen, studenten en docenten protesteerden op het Malieveld tegen het afbraakbeleid op het onderwijs. Tijdens de staking kwam het nieuws naar buiten dat de commissie-Van Rijn van plan is nog 150 miljoen euro bij de geesteswetenschappen weg te halen en naar technische studies over te hevelen. Die commissie werd in augustus 2018 door minister Van Engelshoven (Onderwijs, Cultuur & Wetenschap; D66) aangesteld om te onderzoeken hoe de financiering van het hoger onderwijs ‘beter afgestemd kon worden op actuele ontwikkelingen’, met speciale nadruk op de technische opleidingen.
Nog meer meerkeuzetoetsen, nog meer werkdruk
Na een lang onderzoek lekte het lumineuze advies uit om wéér geld weg te halen bij de geesteswetenschappen en dit te investeren in de technische studies. De nieuwe bezuinigingen komen boven op de 183 miljoen doelmatigheidskorting en de 19 miljoen euro lupsumkorting op het volledige hoger onderwijs, die al eerder werden aangekondigd. Het zijn bizarre cijfers. Stukje bij beetje wordt er meer geld van het onderwijs afgesnoept, met als een van de grootste financiële klappen voor het hoger onderwijs deze nieuwste beoogde bezuiniging op geesteswetenschappen.
Wanneer er 150 miljoen euro wordt weggehaald, betekent dit dat docenten nog meer hooi op hun vork moeten nemen, studenten nog meer opgejaagd worden en werkgroepen nog groter worden. Nog meer meerkeuzetentamens, nog minder individuele begeleiding en nog meer werkdruk; het is een tendens die al decennialang gaande is. Deze bezuinigingen zijn karakteristiek voor het neoliberale denken dat sinds de jaren tachtig hoogtij viert. Wanneer iets tegenwoordig niet meer genoeg rendement oplevert, wordt het wegbezuinigd. De intrinsieke waarde van een studie wordt niet erkend. Marktwerking is overal doorgedrongen – van het onderwijs tot de zorg.
Rendementsdenken, ook op de UvA
Het neoliberale rendementsdenken is niet alleen voelbaar wanneer het op landelijke bezuinigingen aankomt: ook op de UvA zelf zwaait de neoliberale scepter. Hoewel de UvA zegt dat zij tegen het beleid van de regering ageert, blijkt zij in praktijk het huidige afbraakbeleid op onderwijs juist te faciliteren. De resultaten van studenten moeten gemeten worden in eindeloze toetsdossiers, studenten en docenten worden in het genadeloze 8-8-4-regime gedwongen en wanneer een vak niet genoeg studenten heeft, wordt het zonder pardon wegbezuinigd. De UvA is een bedrijf geworden dat louter geïnteresseerd is in rendement, niet in haar medewerkers en studenten.
Het huidige CvB blijft echter met de vinger naar Den Haag wijzen, zonder haar eigen verantwoordelijkheid te nemen. Geert ten Dam stond gezellig op het Malieveld op 15 maart, maar weigert de hand in eigen boezem te steken en te kijken naar de manier waarop de UvA haar beleid zou kunnen veranderen en haar geld beter zou kunnen verdelen. Het verzet tegen de uitkleding van het onderwijs door onze regering begint met verzet tegen diegenen die het neoliberale beleid tot de orde van de dag hebben gemaakt op de UvA zelf: haar bestuurders.
Grote ethische vraagstukken
Los van de intrinsieke waarde van geesteswetenschappelijke studies hebben we ze ook hard nodig in de samenleving. Juist in een maatschappij waarin een meldpunt voor zogenaamde linkse docenten wordt opgericht, fake news aan de orde van de dag is en klimaatverandering urgent begint te worden, hebben we de kritische blik van de geesteswetenschappers hard nodig. Juist nu zou er niet 150 miljoen bezuinigd moeten worden op deze studies. We hebben mensen nodig die reflecteren op de huidige politieke ontwikkelingen en maatschappelijke kwesties analyseren. Filosofen die ethische vraagstukken van technische studies kunnen tackelen en historici die weten waarom het woord boreaal niet louter noordelijk betekent. Ook als we klimaatverandering willen begrijpen en aan willen pakken, moeten we niet alleen kijken naar harde data, maar tevens naar de actoren in het huidige politieke en economische bestel en hun verantwoordelijkheid. Met alleen cijfers kom je er niet.
Op de Nederlandse universiteiten worden studenten en docenten echter steeds meer onder druk gezet. Door vergaande bezuinigingen verdwijnt de mogelijkheid voor dit broodnodige diepgravende onderwijs en onderzoek. Er is geen vrijheid en ruimte om na te denken over fundamentele maatschappelijke kwesties. Studenten worden in een keurslijf gedwongen waarin er geen ruimte meer is voor eigen creatieve en maatschappijkritische inbreng, maar zo snel mogelijk afstuderen het motto is.
Het is niet langer vol te houden op deze manier. Het afbraakbeleid op het hoger onderwijs stopt niet vanzelf. Daarom is het ook dat studenten en docenten de handen ineen hebben geslagen om zich sterk te maken tegen bezuinigingen, het rendementsdenken en het huidige UvA beleid. We maken ons hard voor een universiteit waar de intrinsieke waardes van studies de leidraad is en niet de vraag of ze geld opleveren - een universiteit waarin studenten en docenten in vrijheid onderzoek kunnen doen. Onderzoek en onderwijs is ons te dierbaar om zomaar ten onder te laten gaan.
Jeanine van den Heuvel studeert geschiedenis en filosofie aan de UvA en is betrokken bij actiegroep Humanities Rally. Humanities Rally voert op vrijdag 12 april actie tegen ‘het bezuinigingsbeleid en de fundamentele fouten in het UvA-beleid’.
