‘Docenten, kom op, het is tijd voor echte actie!’
Minister Ingrid van Engelshoven reageerde vrijdag niet eens op een protestmars van tweeduizend studenten en medewerkers in Den Haag, constateert student Sebald van der Waal. Hij kan daaruit maar één conclusie trekken: het is tijd voor andere acties.
Elke UvA-student heeft ten minste een aantal ‘deadlinevakken’; vakken waar niet de docent, maar de deadline onderwijst. Zichtbaar overspannen leerkrachten proberen er ondanks alle werkdruk en bezuinigingsregeltjes hun lessen tot een succes te maken, maar staan voor hun vak begint al met 3-0 achter.
3-0 achter
1-0, omdat de structuur en opbouw van het vak grotendeels ingericht zijn om de studenten zo snel mogelijk door hun studie heen te jagen. 2-0, omdat daartoe het aantal verplichte ‘toetselementen’ per vak zo hoog is dat dit ten koste gaat van het inhoudelijke doel van het vak: óf de lessen worden overspoeld door onnodige presentaties van medestudenten, óf studenten moeten om de paar weken tentamens maken of essays schrijven die docenten vervolgens haastig moeten nakijken. En 3-0, omdat docenten vaak zo weinig arbeidsrechten hebben dat ze uit angst om te worden ontslagen niet publiekelijk tegen het wanbeleid in opstand durven te komen. Zolang ze zich echter niet actief gaan verzetten, blijft verandering uit en wordt de situatie geen haar beter.
Teleurgesteld worstelen studenten apathisch van deadline naar deadline in bomvolle werkgroepen, om maar zo snel mogelijk van het vak af te zijn. Het resultaat van dit inhoudsloze deadline-onderwijs is verontrustend: uit onderzoek van Hogeschool Windesheim bleek dat een kwart van de studenten aan Windesheim met burn-outklachten kampt en een zevende ernstige depressieklachten heeft.
Wie het geluk heeft gehad aan een buitenlandse universiteit te studeren – zoals ik aan de Freie Universität in Berlijn – weet echter dat het wel degelijk anders kan. Het klinkt onvoorstelbaar in Nederlandse oren: twee lange semesters zonder deadlines, met een lage werkdruk waar ruimte is om in alle rust écht diep op teksten en ideeën in te gaan. Waar je lange papers mag schrijven tijdens een collegevrije periode van twee maanden. Waar nog ruimte is om zelf na te leren denken, wat toch één van de belangrijkste doelen van een universiteit zou moeten zijn.
Waarom lukt dit niet in Nederland? Waarom floreert Nederland op het gebied van oppervlakkig en stressvol deadline-onderwijs?
Decennialange bezuinigingen
De gehele academische gemeenschap kent het antwoord inmiddels wel: de decennialange bezuinigingen uit Den Haag staan een visie op kwalitatief onderwijs in de weg. De vraag is al lang niet meer wat een goede studie zou zijn, maar eerder hoe de studie niet uitsluitend een oppervlakkig allegaartje wordt, ondanks bezuinigingen. De Haagse bezuinigingsobsessie kleedt het hoger onderwijs al jaren uit, en met de 183 miljoen ‘doelmatigheidskortingen’ plus de 19 miljoen euro ‘lumpsumkorting’ lijkt dit jaar het onderbroekje ook nog uit te moeten.
Dit kan anders, maar daarvoor moet de academische gemeenschap ook bereid zijn zich ten volste in te zetten voor haar eigen voortbestaan. Willen we een samenleving waarin academische vrijheid en kritische diepgang nog een plek hebben, dan moeten we weer het heft in eigen handen nemen.
Meer dan een dagje protesteren
Daarvoor is meer nodig dan een dagje vrij vragen aan het College van Bestuur (CvB) om samen met de bus naar Den Haag te gaan, zoals bij de demonstratie van WOinActie afgelopen vrijdag, waar ik overigens vol enthousiasme aan meedeed. De demonstratie was een groot succes en kenmerkte met meer dan tweeduizend demonstranten uit heel Nederland een mooi begin van nieuwe landelijke allianties tussen protestbewegingen. Toch was de media-aandacht voor het protest karig en voelde de minister zich niet genoodzaakt ook maar een korte reactie te geven. Het was kortom nog bij lange na niet genoeg om het hoger onderwijs te redden. Eerst toestemming vragen aan het CvB om te protesteren, om vervolgens de minister te vragen om te stoppen met bezuinigen, oefent namelijk te weinig druk uit op het huidige systeem. De docenten staan nu hoogstens nog 3-1 achter.
Het is tijd om door te pakken met acties die de huidige machthebbers wél uitdagen. Het blijft wachten op de dag dat docenten zich verenigen en durven te gaan staken, wat historisch beschouwd hét effectieve middel is om dit soort misstanden te bestrijden. Als honderden docenten staken, kan geen van hen worden ontslagen. Naast een tiental deadlines en hun torenhoge werkdruk hebben ze bovendien weinig te verliezen. Om de voetbalmetafoor nog wat uit te melken: met een landelijke staking staat het al gauw 3-3 (zoals bij POinActie). Ongetwijfeld helpen studenten dan maar wat graag mee om het winnende doelpunt in te koppen!
Daarom zeg ik: docenten, dit is een goed begin, maar kom op! Tijd voor echte actie! Want tot het WO daadwerkelijk ‘in actie’ komt en serieuze druk uitoefent, strompelen we maar door van deadline naar deadline, onwetend wat voor moois een nieuwe universiteit zou kunnen bieden.
Sebald van der Waal studeert filosofie en politicologie aan de UvA en is betrokken bij Humanities Rally.
