‘De UvA moet vliegensvlug naar een duurzaam reisbeleid’
De UvA moet een duurzaam reisbeleid gaan hanteren. Het is niet meer van deze tijd om wetenschappers het vliegtuig te laten pakken voor een presentatie van twintig minuten, betoogt promovendus Laura Burgers.
Mijn collega-onderzoekers en ik worden voortdurend verleid door conferenties, workshops en seminars op droomlocaties. Een selectie uit mijn persoonlijke mailbox: Berlijn, Sicilië en Thessaloniki. De wetenschap kent geen grenzen; de afgelopen tijd zag ik collega’s voor enkele dagen werk vertrekken naar de Verenigde Staten, Brazilië en India. Op één dag heen en weer naar Oslo komt ook voor.
De Universiteit Gent vond het afgelopen juni genoeg. Het bestuur kondigde zijn duurzame reisbeleid aan. Op de website is nu een lijst van groene steden te vinden. Voor een reis naar deze steden wordt alleen de trein vergoed. Ze zijn zo binnen zes uur te bereiken. Dan is er een lijst van oranje steden, die binnen acht uur te bereiken zijn zonder vliegen. Bij deze steden geniet de trein of bus de nadrukkelijke voorkeur. Bovendien stimuleert Gent video-conferenties in plaats van reizen. Mocht er toch gevlogen moeten worden, dan doet de universiteit aan CO2-compensatie.
Hitterecords
Nu het academisch jaar weer van start is gegaan zouden we haast vergeten wat een warme zomer we achter de rug hebben. Hitterecord op hitterecord werd gebroken - niet alleen in Europa, maar wereldwijd. En herinneren we ons vorig jaar nog, met al die destructieve orkanen? Een hete zomer of een orkaan is op zichzelf niet aan klimaatverandering toe te schrijven, maar ze passen in de trend.
De gevolgen kunnen we inmiddels allemaal wel opnoemen: eilanden die onder de zeespiegel verdwijnen, meer droogte, meer mislukte oogsten, meer dodelijke bosbranden, meer verwoestende stormen – dit alles met de bijkomende groeiende welvaartskloof en meer maatschappij-ontwrichtende migratiestromen. Kortom, geen zaken die je als academische gemeenschap onnodig wilt bevorderen.
We moeten alle zeilen bijzetten om klimaatverandering tegen te gaan. Hierbij kunnen we niet blind vertrouwen op regeringsleiders. De vervuilende luchtvaart valt niet eens binnen de reikwijdte van het internationale Parijsakkoord over klimaatverandering uit 2015. De UvA zou er daarom goed aan doen het voorbeeld van Gent te volgen. De transitie naar duurzaam hoeft ons niet van bovenaf te worden opgelegd, we kunnen zelf een voortrekkersrol spelen.
De TGV versus de Boeing
Afgelopen zomer ontspon zich in NRC een discussie over duurzaamheid van treinen ten opzichte van vliegtuigen. Het bleek dat een hogesnelheidstrein niet veel minder uitstoot per reizigerskilometer dan een vliegtuig. Toch is dit geen doorslaggevend argument tegen een duurzaam reisbeleid als dat van Gent, om drie redenen.
Ten eerste: de berekening betrof een vergelijking met een hogesnelheidstrein. Daar zijn er weinig van in Europa. Als we de cijfers uit NRC geloven, stoot een gewone intercity maar 10% uit ten opzichte van een Boeing 737. En de hogesnelheidstreinen die er zijn, rijden lang niet het hele traject op topsnelheid, terwijl een vliegtuig in de lucht geen snelheidsbelemmeringen kent.
Ten tweede kwam de trein-uitstoot pas op het niveau van vliegtuig-uitstoot als de aanleg van het spoornetwerk werd ingecalculeerd. Maar als we meer gaan treinen, worden de broeikasgassen die gemoeid zijn met de infrastructuur verwaarloosbaar ten opzichte van een individuele passagier. Dat kan niet gezegd worden van vliegen – de aanleg van vliegvelden werd in de berekening al als verwaarloosbaar aangemerkt. Ten derde kan elektriciteit groen worden opgewekt, maar blijft kerosine vervuilen. Treinen rijden elektrisch, terwijl elektrische grote passagiersvliegtuigen ‘onhaalbaar’ worden geacht door mensen die hieraan werken aan de TU Delft.
Verder gaan dan Gent
Misschien zou de UvA zelfs verder kunnen gaan dan de Universiteit Gent. Eigenlijk moeten wij academici binnen Europa helemaal niet meer vliegen. Zo’n regel helpt ons op het juiste spoor als we moeten beslissen over al die aanlokkelijke wetenschappelijke evenementen. ‘Naar Berlijn met de trein? Fijn!’
Maar neem nu mijn congres in Thessaloniki, straks in juni. Het heeft nota bene contract law & sustainability als thema. In Griekenland genieten van zon, ouzo en fetasalade, en ondertussen je ego voelen groeien dankzij je academische lippendienst aan duurzaamheid, wie wil dat nu niet? Tot je gaat kijken hoe lang een treinreis duurt – drie dagen. Voor een keer per jaar misschien leuk, met een zomervakantie eraan vastgeplakt. Time flies when you are having fun. Maar aangezien ik in juni nog wil werken, denk ik: laat maar. Ik vraag wel of we kunnen skypen (dat werkte vroeger niet zo goed maar loopt tegenwoordig als een trein).
Door voortdurend van hot naar her te vliegen, laten we als wetenschappers vooral zien het spoor bijster te zijn. Laten we op de UvA vliegensvlug een duurzaam reisbeleid invoeren.
Laura Burgers is promovendus aan de rechtenfaculteit. Haar onderzoek betreft klimaatrechtszaken.
