‘Er moet jaarlijks 1,15 miljard extra naar de universiteiten’
Enkel het afschaffen van de doelmatigheidskorting is niet voldoende, schrijven hoogleraren Rens Bod en Ingrid Robeyns (UU) van WOinactie. Zij vinden dat het budget per student weer naar het niveau van het jaar 2000 moet. ‘We plegen roofbouw op de universitaire medewerkers: dat is niet menselijk, niet ethisch, en ook wettelijk niet goed te praten.’
Bij de opening van het academisch jaar, op 3 september, zullen wij samen met vele collega’s een rood vierkantje op onze toga spelden. Het rode vierkantje is een internationaal symbool dat aan universiteiten gebruikt wordt door studenten en medewerkers om aan te geven dat het water ons aan de lippen staat. De rek is er helemaal uit.
Teruglopende overheidsbijdrage
Het rode vierkantje wil de aandacht vooral richten op wat wij zien als een belangrijke oorzaak van de te hoge werkdruk: de teruglopende overheidsbekostiging per student. Sinds 2000 zijn er 68 procent meer studenten bijgekomen in Nederland, maar is de rijksbijdrage per student met 25 procent gedaald. En dat terwijl andere landen, zoals China en Duitsland, steeds meer investeren in de wetenschap.
Nederlandse universiteiten blijven overigens nog steeds zeer goed presteren. We scoren zeer hoog op internationale rankings, en kwamen ook als eerste uit een Europese vergelijking van hoe efficiënt overheidsgelden in het wetenschappelijk onderwijs besteed worden. Iedereen erkent dat er in de Nederlandse wetenschap zeer veel wordt gepresteerd.
Structureel overwerk
Maar door de teruglopende overheidsfinanciering zijn deze goede prestaties niet zonder gevolgen. Het zijn de universitaire medewerkers die door structureel en massaal overwerken de tekorten compenseren. Tegelijkertijd staan er heel wat gepromoveerden te trappelen om een docenten-baan: het werk is er wel, maar de banen niet.
Docenten proberen de excessieve werklast in het onderwijs op te vangen door werkzaamheden voor onderwijs in hun onderzoekstijd te doen. Hun onderzoek en maatschappelijke impact gebeurt dan maar in het weekend of ’s avonds. Hierdoor plegen we roofbouw op de universitaire medewerkers: dat is niet menselijk, niet ethisch, en ook wettelijk niet goed te praten.
Bovendien merken ook de studenten steeds vaker de gevolgen. Colleges worden in grotere groepen gegeven, de kwaliteit van het onderwijs staat onder druk en er is minder tijd voor begeleiding.
WOinActie
Om deze situatie te keren is vorig academiejaar WOinActie ontstaan, naar analogie met PO in actie, de beweging van basisschoolleerkrachten die protesteerden tegen lage salarissen en te hoge werkdruk. WOinActie wil studenten, universitaire medewerkers, en bestuurders verenigen achter twee eisen richting de Haagse politiek. Ten eerste, de afschaffing van de doelmatigheidskorting die in het regeerakkoord werd aangekondigd. Ten tweede, het herstel van de overheidsbijdrage naar het niveau van 2000, wat een extra investering van zo’n 1,15 miljard per jaar in de universiteiten zou betekenen.
In mei 2018 is er daarom een brief naar minister Ingrid van Engelshoven gestuurd, met deze eisen, en de aankondiging van protestacties indien er met Prinsjesdag geen toezeggingen zullen zijn.
Financieel herstel
De leerkrachten van het primair onderwijs hebben het voorbije schooljaar aangetoond dat actievoeren met een grote groep docenten effect kan hebben. In één jaar tijd is het resultaat een aanzienlijke structurele financiële injectie in de sector, ook al zijn nog niet alle eisen ingewilligd.
Het wetenschappelijk onderwijs heeft, net als het primair onderwijs, zo’n financieel herstel nodig. Dat moet ervoor zorgen dat de universitaire medewerkers hun taken kunnen blijven uitvoeren op hoog niveau, zonder zich over te moeten geven aan de roofbouw die onze sector nu kenmerkt.
Daarom roept WOinActie alle studenten, medewerkers en bestuurders op om het rode vierkantje te dragen als zichtbaar teken van protest, en zich aan te sluiten bij andere protestacties die dit academiejaar zullen volgen.
Rens Bod is hoogleraar Digital Humanities aan de UvA en Ingrid Robeyns is hoogleraar Ethiek van Instituties aan de Universiteit Utrecht. Ze zijn allebei betrokken bij WOinactie.
Dit artikel werd eerder gepubliceerd op de website van DUB, het onafhankelijke medium van de Universiteit Utrecht.
