Op z'n Duits | De wijsheid van Temptation Island
Ooit hadden een ex en ik, toen we nog geen exen waren, een bijna ziekelijke obsessie voor Temptation Island. Vanaf het eerste seizoen keken we nauwgezet en bespraken we hoe we nóóit mee zouden doen. Mochten we gedwongen worden tot deelname, dan bleven we elkaar echt heus trouw.
De relatie ging uit en Temptation verdween van de buis, en opmerkelijk snel ook uit het cultureel geheugen. Toen ik in september 2015 een fragment liet zien aan mijn studenten televisieproductie, kende niemand de serie meer. Er zijn veel soortgelijke programma’s te zien geweest, maar ze raakten uit de mode. Zelfs deelname van Rebecca Loos kon de kijkcijfers niet omhoog krijgen (voor de jonge lezers: Loos was ‘de ultieme fantasie waarvan ook David Beckham niet kon afblijven’). De kijker had er misschien even genoeg van. Nadat een meisje met een relatie met twee vrijgezelle gasten naar bed gaat, heb je het ook wel even gezien.
Wat het ook was, Temptation Island kwam in 2016 na zeven jaar afwezigheid terug. Heftiger dan ooit, beloofden de makers, maar dat is twijfelachtig. Als ik er geld op zou moeten zetten, zou ik gaan voor ‘steeds ongeveer even heftig’ als uitkomst van een systematische inhoudsanalyse. Het format van het programma is ongewijzigd en de stellen stellen nooit teleur – zoals het handige koppel-uit-elkaar-kleurschema op Wikipedia laat zien.
De reden dat kijkers kijken is ook onveranderd. Ik zou graag claimen dat de mensheid toen naïever was maar dat is gelul. Mediawijsheid is geen recente uitvinding. Ook kijkers uit de jaren 00 snapten de aard van reality. Ook toen vond iedereen het bizar dat mensen hieraan deelnamen, ook toen zei men dat de stellen toch wisten waar ze aan begonnen. Het voortdurend ongeloof maakt het programma zo heerlijk.
Waar Temptation in de jaren 00 een heimelijk genoegen was, is het nu geaccepteerd onder studenten om het te kijken. Sterker, vooral hogeropgeleiden zouden kijken. Collega Dan Hassler-Forest zegt in reactie daarop tegen het AD dat het programma ‘gewoon goed gemaakt’ is. Hij heeft gelijk. Temptation lijkt platvloers, maar de productiewaarde is hoog. Er zit een team achter dat uitstekend weet wat goede reality is. Dat mag ook wel, na zoveel jaren.
Reality-tv is onlosmakelijk verbonden met klasse, zo toont het vele onderzoeker ernaar aan, en dat zie je terug in Temptation Island. De deelnemers zijn veelal laagopgeleid. Het platte Vlaams van deelnemers als Megan uit het huidige seizoen wordt aangemoedigd en versterkt de klassekloof met de kijker. Die kan zich ‘normaal’ voelen en daarmee wordt de mythe bestendigd dat klasse in onze maatschappij niet meer bestaat.
Temptation is een bourgeois programma: geef de onderklasse wat drank en zie wat ze doet zonder beschaving. Maar dat is te plat. Voyeurisme en leedvermaak zijn veelgehoorde maar ontoereikende verklaringen voor de aantrekkingskracht. We kijken namelijk naar Temptation in de hoop dat het ons een stukje wijsheid biedt. De manipulatie van de makers is onzichtbaar en zo kunnen we veinzen dat het een sociaal experiment is, dat de gratis strandvakantie net als een gewone uitgaansavond is. De stellen herhalen voor de camera steeds het frame van de makers van ‘de ultieme relatietest’. En ongemerkt glijden we als kijker ook af. Gaan zij het halen? Wat vertelt hun falen ons over de alomtegenwoordigheid van hetero’s die vreemdgaan?
Mijn obsessie is weer terug. Ik praat er ook dwangmatig over. Dat vindt niet iedereen leuk. ‘Het is alsof je me gedetailleerd een voetbalwedstrijd navertelt’ zei een vriendin toen ik enthousiast uit de doeken deed hoe Deborah reageerde op de beelden van Tim. Soms zit ik inderdaad op de bank te juichen als het was het een wereldkampioenschap. Hoogtepunt dit seizoen was de tatoeage die Danielle (een van de deelnemers met een relatie) liet zetten door de vrijgezel die bekend staat als Kleurplaat. Het was de beste tv die ik dit jaar zag. Dat zegt uiteindelijk meer over mij dan over de deelnemers.
Linda Duits (1976) is een ‘weggelopen wetenschapper’ en gespecialiseerd in populaire cultuur, vooral op het gebied van gender, seksualiteit en jongeren.
