Niks meer missen?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Foto: Marc Kolle
opinie

Opiniepanel | Een charter voor de UvA, een goed idee?

Henk Strikkers,
25 januari 2018 - 11:11

Folia heeft iets nieuws: een opiniepanel. Eens in de paar weken leggen wij een vast panel van twintig UvA’ers een stelling voor. Vandaag doen we dat voor het eerst. Wij ondervroegen hoogleraren, studenten, promovendi en ondersteunend personeel over de wenselijkheid van een charterZelf meepraten? Reageer hieronder. van waarden voor de UvA. Ze blijken in meerderheid vóór.

Vanmiddag vergadert het gelote universiteitsforum van de UvA voor het eerst. Het onderwerp dat daar op de agenda staat is het ‘Charter van de UvA’. Dat werd vorig jaar voorgesteld door de commissie Democratisering & Decentralisering, onder leiding van Lisa Westerveld. Zij stelde voor om een soort handvest met kernwaarden op te stellen, die een richtsnoer kan vormen voor toekomstig beleid. Daarom de stelling:

 

‘Het is goed dat de UvA een charter met belangrijke waarden van de universiteit krijgt’

Jan Overwijk is promovendus in de filosofie

‘Een universiteit is een speciaal instituut, en het produceren van kennis is niet direct vergelijkbaar met het produceren van tandenborstels. Het lijkt me daarom niet onverstandig dat het universiteitsforum beleid kan toetsen aan een aantal waarden die karakteristiek zijn voor een universiteit. Zo kan het bijvoorbeeld geen kwaad af en toe eens te kijken of bepaald beleid niet tot teveel verschoolsing leidt in plaats van een kritische wetenschappelijke houding te stimuleren. In tijden waarin zelfs hooggeplaatste lieden kreten als “Weg met pretstudies!” slaken, is het fijn als er institutioneel tegenwicht is tegen de tendens om van universiteiten hogescholen te willen maken.’

Barbara Mulder is hoogleraar cardiologie

‘Een aantal gedeelde waarden die als een permanent referentiekader functioneren voor beleid op alle niveaus is zeer nuttig, zeker in een fase waarin gezocht wordt naar een optimale bestuurs- en medezeggenschapsstructuur. Een charter kan de rol van bestuurders, maar ook de noodzakelijke betrokkenheid van studenten en medewerkers bij essentiële beleidszaken benoemen.

De medewerkers genieten een bepaalde mate van academische vrijheid en zelfstandigheid, vanzelfsprekend binnen de bestaande regelgeving. Het bestuur van de UvA is eindverantwoordelijk, maar moet kunnen werken met gemandateerde verantwoordelijkheid. Die kaders moeten duidelijk afgebakend zijn.’

‘Het lijkt mij handig ons eens in de zoveel tijd af te vragen waarom de UvA ter aarde is’

Antoinette Muntjewerff is universitair docent rechtstheorie en rechtsmethodologie

‘Universiteiten in Nederland, ook de UvA, hebben teksten met waarden, identiteit, ambities, visie, missie en/of profiel. De UvA heeft op haar website haar identiteit, een onderwijsvisie, een strategische kader over onderzoek, over internationalisering enzovoorts. En dan nu ook nog een waardencharter? Vragen die ik heb bij zo’n waardencharter zijn: Wat is de status? Wat moet er in? Wat is de procedure van totstandkoming en van wijziging? En waar kan je in beroep? Belangrijkste punt blijft voor mij hoe worden medewerkers en studenten aan de UvA betrokken bij de vaststelling van de regels die hen binden?

Tijmen de Vos is student economie

‘Ik vind dat de universiteit een charter met belangrijke waarden moet opstellen. Het lijkt mij namelijk handig dat we ons eens in de zoveel tijd afvragen waarom de UvA ter aarde is en hoe we dat doel willen bereiken. Je zou misschien denken dat de wet, het universiteitsreglement en het instellingsplan gezamenlijk deze vragen al zou beantwoorden, maar dat doen ze naar mijn mening te weinig. Een charter zou de vragen duidelijk kunnen beantwoorden, beter dan de door juridische taal verwrongen reglementen en het verkooppraatje van het instellingsplan.’

‘We moeten uitkijken de universiteit te veel als een gemeenschap te zien. Waarden hoeven niet overeen te komen en mogen best botsen’

Huub Dijstelbloem is hoogleraar filosofie van wetenschap en politiek

‘We moeten uitkijken de universiteit te veel als een gemeenschap te zien. Waarden hoeven niet overeen te komen en mogen best botsen. De universiteit is ook een plek waar juist rare snuiters hun gang moeten kunnen gaan. Het grootste gevaar is dat een charter een wassen neus wordt als de concrete praktijk en de daadwerkelijke regels en het beleid ermee op gespannen voet staan. Kun je je dan op een charter beroepen? Vermoedelijk niet. Ik zie meer in het organiseren van discussies tussen groepen en personen met verschillende waarden dan in een charter.’

Jean Rwasibo is medewerker Interne Accountancy & Controle bij het Administratief Centrum

‘Het is cruciaal dat een ieder zich thuis voelt. Een charter met belangrijke waarden betekent daardoor dat de UvA een open gemeenschap dient te zijn voor iedereen en dat het goed is om diversiteit te verbinden met personeelsbeleid door te kijken naar verbeteren van door- en instroom, samenstelling benoemingsadviescommissies en het scouten van talent. Diversiteit leidt tot innovatie en creativiteit.’

Foto: Bas Losekoot

Patricia Pisters is hoogleraar filmwetenschap

‘Eens. Het is goed om af en toe stil te staan bij kernwaarden die van belang zijn voor het inrichten van de universitaire organisatie en uitvoeren van academisch onderwijs en onderzoek. Waarden als publieke toegankelijkheid, academische vrijheid en onafhankelijkheid, collegiaal overleg in relatie tot autonomie, respect voor diversiteit en verschil van inzicht, zijn niet allemaal in prestatie-indicatoren te vertalen maar zijn wel degelijk belangrijk voor een productieve en inspirerende academische omgeving. In die zin kan het charter een richtlijn en handvat bieden.’

‘Laat de intuïtieve beschaving ons wetboek van alledag zijn’

Michiel van Kempen is bijzonder hoogleraar West-Indische letteren

‘Men behoort het werk van een collega niet over te schrijven, tenzij met gebruikmaking van aanhalingstekens en bronvermelding. In de praktijk blijkt deze elementaire regel van academisch fatsoen niet door iedereen gekend te worden (ik druk mij mild uit). Hoewel er weinigen zullen zijn die de regels van een charter al niet puur intuïtief kennen, kan het geen kwaad ze op papier te zetten. De beschaving vraagt nu eenmaal ook om een wetboek van strafrecht en dat groeit elke dag mee met de beschaving, ter toetsing van de intuïtie. Maar laat de intuïtieve beschaving ons wetboek van alledag zijn.’

Noor de Vries is student wijsbegeerte

‘Het lijkt me een goed idee om als universiteit aandacht te besteden aan de waarden die als uitgangspunt moeten dienen bij het faciliteren van onderwijs en het opstellen van beleid. Dit met name omdat ik denk dat de universiteit steeds meer gestuurd wordt door marktwerking en internationale trends, en daarbij uit het oog verliest waar de universiteit voor zou moeten staan. Hoe het vormen van dit charter in z’n werk zou gaan, vraag ik me wel af. Ik vrees voor een tamelijk willekeurige en nietszeggende set aan kernwaarden, mede doordat het universiteitsforum ook uit een willekeurige (gelote) groep mensen bestaat.’

‘Een charter lijkt mij een overbodige toevoeging in de jungle van beleidsdocumenten die de afgelopen jaren is gegroeid op de UvA’

Marike van Roon is hoofdconservator bij Bijzondere Collecties

‘Een universiteit is een gemeenschap van onderwijzers en leerlingen, hier wordt opgeleid tot wetenschap. De term wetenschap is in onze cultuur duidelijk genoeg gedefinieerd, een charter voegt daar niets aan toe. De organisatie binnen de universiteit moet hieraan ondergeschikt zijn. Voor de rest geldt nog steeds wat Caspar Barlaeus in 1632 al zei bij de opening van het Athenaeum Illustre, de voorloper van de UvA: “Geef dat wie nog achter de god van het winstbejag aanliep nu een leerling van de wijsheid wordt, eenvoudig maar met smaak, niet vies van geld maar ook met belangstelling voor wetenschap en deugd.”’

Mees van Rees is student rechtsgeleerdheid

‘Een charter lijkt mij een overbodige toevoeging in de jungle van beleidsdocumenten die de afgelopen jaren is gegroeid op de UvA. Wanneer je het rapport D&D leest is het voorgestelde charter voornamelijk heel vaag, wat natuurlijk ook nodig is als je het zoveelste beleidsdocument boven op een instellingsplan, onderwijsvisie, et cetera legt. Ik denk al met al dat een charter met waarden niet substantieel veel bij zal dragen aan het democratischer maken van de UvA, en zelfs een overhand kan geven aan degene die de charter vaststelt.’

 

Wij zoeken nog een promovendus als toevoeging aan dit opiniepanel, bij voorkeur van de bètafaculteit. Geïnteresseerd? Mail henk@folia.nl.

N.B. Wij sturen de stelling naar alle twintig leden van ons panel, maar eisen niet dat iedereen reageert. Daarom staan hierboven niet twintig reacties.