Op z'n Duits | Liefdesangst
Het gaat goed tussen jullie. Het daten is exclusief geworden en jullie zijn al een weekendje weggeweest, naar Antwerpen ofzo. De relatiestempel hangt boven jullie hoofd, maar dan ineens lijkt het alsof de ander alles doet om die te ontwijken. Je vrienden weten wat de kwaal is. Duidelijk gevalletje bindingsangst.
Een ander pathologiseren is fijn, want dan ligt het niet aan jou. ‘Bindingsangst’ als diagnose van de koude grond heeft nog een voordeel: het heet een angst. Eigenlijk wil die ander je wel, maar hij is gewoon bang. ‘Hij’ ja, want doorgaans wordt bindingsangst gezien als iets waar heteromannen aan lijden, en waar heterovrouwen last van ondervinden.
Bindingsangst in de psychologie is een probleem van individuen, die aan de slag moeten met zichzelf. De man moet zijn angst overwinnen, de vrouw moet de juiste technieken toepassen om de begeerde weifelaar toch te strikken. Voor beiden is er een enorm aanbod aan boeken en coaches, vol testjes en tips. Als je bindingsangst echter sociologisch benadert, ontstaat er een heel ander beeld.
Zo is bindingsangst volgens hoogleraar Eva Illouz een cultureel probleem. Er zijn in vergelijking met traditionele tijden veel meer partners bijgekomen, zowel werkelijke als denkbeeldige. De markt is dus vergroot en we vinden dat we de beste mogelijkheid moeten zoeken. Sommige mensen ervaren te veel keus en willen eindeloos blijven rondshoppen, andere zijn besluiteloos en voelen zich niet in staat hun gevoelens te verenigen met de wil om zich te binden. We zijn bang voor spijt achteraf én voor misgelopen kansen. Dat is precies de zogenaamde keuzestress waar millennials constant mee worden geassocieerd, maar die dus eigenlijk een symptoom van moderniteit is.
Om het nog vervelender te maken behoort moderne keuze de uitkomst te zijn van een zorgvuldig introspectieproces: rationele zelfreflectie waarbij alle voors en tegens worden afgewogen. Dat proces is superlastig, omdat het gaat om gevoelens in de toekomst. Wil ik wel altijd bij deze persoon blijven? Dat kan je volgens Illouz nooit weten omdat je niet weet wie je zelf in de toekomst gaat zijn. Bovendien staat zo’n cognitief beoordelingsproces haaks op wat liefde hoort te zijn: je intuïtief en juist zonder reden aan iemand binden.
In onze tijd van (hoog)moderniteit behoor je jezelf constant te verwezenlijken. Het is wat Oprah volksstammen kijkers heeft ingeprent: be the best you. In dat project van zelfverwezenlijking past het niet dat je je bindt aan één beeld van jezelf, en dus ook niet aan één toekomstige partner. De kieskeurigheid en besluiteloosheid die daaruit volgen zijn helemaal geen psychologische eigenschappen, maar het resultaat van de maatschappelijke omstandigheden waaronder wij bestaan.
Dat is een belangrijk intellectueel inzicht, waar je natuurlijk niks aan hebt in je privéleven. Er is geen handig stappenplan waarmee je die omstandigheden kan veranderen. Illouz biedt dan ook geen oplossingen, maar steekt ons wel een hart onder de riem. Juist omdat we modern zijn, zijn we beter in staat om te dealen met verlating en verraad. Een schrale troost is ook troost.
