UB-boekentips | ‘De Loo beschrijft de Tweede Wereldoorlog vanuit twee kanten’
In het kader van het project Up for Grabs vraagt de Universiteitsbibliotheek (UB) boekentips aan mensen die verbonden zijn aan de UvA. Deze week: multitalent Reinjan Mulder (1949), die rechten studeerde aan de UvA. Voor Up For Grabs koos hij het boek De tweeling van Tessa de Loo. ‘Daarin wordt de Tweede Wereldoorlog van zowel de Duitse als Nederlandse kant belicht. En dat is – gek genoeg – vrij uniek.’
Reinjan Mulder is een veelzijdig man. Zijn carrière in een notendop: als afgestudeerd jurist promoveerde hij in 1980 bij de UvA op het onderwerp Strafrecht in de DDR. Maar al tijdens zijn studie schreef Mulder gedichten die onder meer gepubliceerd werden in literair tijdschrift De Gids. Zijn eerste journalistieke stappen zette hij in diezelfde periode bij De Groene Amsterdammer. Voor NRC schreef hij op freelancebasis boekrecensies. Verder was hij drie jaar redacteur bij studentenblad Propria Cures. Zijn fotoproject Objectief Nederland uit de jaren zeventig werd uiteindelijk in 2016 tentoongesteld in het Rijksmuseum. ‘Een hele eer,’ aldus Mulder.
Voor Up for Grabs tipt iemand met een binding met de UvA een boek uit de UB. Het boek staat op een vitrine in de UB met daarin een mini-expositie die een relatie heeft met het boek en de geïnterviewde. Boeken kunnen direct worden geleend. Elke drie weken is er een nieuw boek Up For Grabs.
Na zijn promotie aan de rechtenfaculteit werkte Mulder zes jaar als justitieonderzoeker bij het Sociaal Cultureel Planbureau maar in 1989 zette hij definitief een punt achter zijn juridische carrière en stapte hij over naar NRC Handelsblad waar hij zeven jaar werkte als literatuurredacteur. Na vervolgens jarenlang bij uitgeverijen te hebben gewerkt die schrijvers als Arnon Grunberg, Gabriel Garcia de Marquez en Kader Abdolah in hun fonds hadden, begon hij in 2009 samen met anderen een kleine uitgeverij: Babel en Voss.
En de voormalig jurist heeft inmiddels ook een aantal boektitels op zijn naam. Zo verscheen in 2011 de roman Coffee Company en in 2019 het non-fictieboek Zwavelwater. Mulder: ‘Aan Zwavelwater heb ik alles bij elkaar een jaar of tien gewerkt. In grote lijnen gaat het over de moeizame Duits-Nederlandse betrekkingen.’ Het archief van de schrijver, dichter, uitgever en beeldend kunstenaar is inmiddels verworven door de stichting Allard Pierson en het Rijksmuseum, waar hij bovendien twee fondsen op naam heeft.
Mulder kreeg interesse in Duitsland toen hij op zijn 17e een vakantie doorbracht in een chalet in Beieren van de ouders van een medeleerlinge uit de eindexamenklas. ‘Mijn ouders waren sterk anti-Duits en dat land werd steevast gemeden tijdens vakanties. Ik was dus erg nieuwsgierig naar dat “verboden land”. Het chalet lag in Bad Wiessee, een prachtig kuuroord. We waren daar met acht klasgenoten en het was er paradijselijk; we hebben gezwommen en gezeild en die Duitsers vielen me heel erg mee. Ik heb toen een omslag gemaakt wat die anti-Duitse sentimenten betreft tot ik ontdekte dat Bad Wiessee een wel erg rijke (nazi-) geschiedenis heeft. De beruchte “nacht van de lange messen” begon uitgerekend daar. Die geschiedenis beschrijf ik onder meer in Zwavelwater.’
Een ‘grandioze vondst’
Waarom kiest de belezen Mulder uitgerekend voor De tweeling? ‘Dit boek gaat ook over Duits-Nederlandse betrekkingen. De Loo beschrijft voor het eerst de Tweede Wereldoorlog beschouwd vanuit twee kanten. Het verhaal gaat over een tweeling die uit elkaar gehaald wordt en in een heel verschillende setting opgroeit. Dat is ook wetenschappelijk interessant. Het ene kind groeit op in nazi-Duitsland en het andere bij een gezin in Nederland dat in het verzet zit. Aan het eind van hun leven komen de zusters elkaar weer tegen en vertellen ze elkaar hun levensverhaal. Toen ik voor de eerste keer over het boek hoorde was ik meteen enthousiast. Ik vond het aspect van die tweeling een grandioze vondst.’
Het idee voor De tweeling ontstond toen Tessa de Loo naar Frankrijk ging om in alle rust aan een boek te werken. In het pension waar ze terechtkwam was ook een oudere Duitse vrouw te gast. Daar raakte ze mee aan de praat en die vrouw vertelde De Loo heel interessante herinneringen over de oorlog. Zo was ze verloofd geweest met een SS’er, had ze als verpleegster gewerkt en had ze diverse bombardementen meegemaakt. De Loo raakte met die vrouw bevriend, al kwam ze net als Mulder uit een anti-Duits nest.
Mulder: ‘Het verhaal laat heel goed zien welke trauma’s de oorlog heeft veroorzaakt aan beide kanten. In de jaren tachtig en negentig dachten we dat de verhalen over de oorlog wel een beetje op zouden drogen maar het tegendeel is waar. Er lijkt steeds meer aandacht voor te zijn, alleen het perspectief verandert. In het Nederlands taalgebied gingen de boeken eigenlijk heel lang alleen over de slachtoffers en maar zelden over de daders. Er zijn maar een paar uitzonderingen: De SS’ers van Armando en Hans Sleutelaar en Montyn van D.A. Kooiman. Dat zij alleen de kant van de daders belichtten is die schrijvers overigens niet in dank afgenomen.’
De tweeling kwam uit in 1993 en werd een internationale bestseller. Het boek is verschenen in 34 internationale edities, vertaald in 25 talen en wereldwijd zijn er meer dan 1,5 miljoen exemplaren verkocht. Van het boek zijn een film, een musical, een hoorspel, een luisterboek en een toneelstuk gemaakt. Mulder recenseerde De tweeling vlak nadat het was uitgekomen voor NRC en interviewde De Loo bovendien voor diezelfde krant.
Duizendpoot Mulder zit intussen ook niet stil. Hij schreef recent twee artikelen over de in 1999 overleden schrijfster Grete Weill. Mulder: ‘Vorig jaar dook opeens een manuscript van haar op uit 1944 dat ze schreef tijdens haar onderduikperiode in Amsterdam. In april komt dit boek uit in Nederland met de titel De weg naar de grens. Zij was een Duitse die in 1935 naar Amsterdam vluchtte toen de nazi’s oprukten en sloot zich hier in 1943 aan bij het verzet. Dit is ook weer zo’n heel bijzonder Nederlands-Duits oorlogsverhaal waarin ik me graag vast wil bijten.’
Een stuk uit de musical De tweeling:
