‘Ongelijkheid in Nederland neemt toe’
Twee jaar geleden bracht de Franse econoom Thomas Piketty met het boek Kapitaal in de 21ste eeuwBekijk hier een video waarin Piketty zijn theorie uitlegt. een internationale discussie op gang over de toename van economische ongelijkheid in Europa en Amerika. Sindsdien lijkt de ongelijkheid alleen maar verder te zijn toegenomen, ook in Nederland. Dat was althans de conclusie bij een debatavond in Spui25.
Hoewel heel veel mensen intuïtief zullen zeggen dat ook de ongelijkheid in Nederland toeneemt is dat niet zo makkelijk te zeggen, aldus Nico Wilterdink. De emeritus hoogleraar sociologie aan de UvA schreef het boek Vermogensongelijkheid in Nederland en wordt daardoor ook wel de Nederlandse Piketty genoemd. Hij vertelt dat er onder deskundigen grote onenigheid bestaat over deze vraag. ‘Het is maar hoe je de cijfers interpreteert. Maar er zijn verschillende aanwijzingen om aan te nemen dat ook de ongelijkheid in Nederland toeneemt. De verschillen in vermogens nemen af in de twintigste eeuw, om vanaf de jaren tachtig weer groter te worden. Vooral de absolute verschillen in vermogens nemen toe. Er is steeds meer sprake van een vermogenskloof.’
Ook Paul de Beer, hoogleraar arbeidsverhoudingen aan de Universiteit van Amsterdam ziet dat Nederland ongelijker wordt. ‘De best betaalde mensen zijn relatief gezien steeds meer gaan verdienen ten opzichte van de slechtst betaalde mensen.’ Wel is het zo dat het inkomen op het niveau van huishoudens redelijk gelijk is gebleven, aldus De Beer. ‘Als je kijkt naar de inkomens van huishoudens, neem je de inkomens van tweeverdieners samen. Dat heeft een sterk nivellerend effect, omdat het kan zijn dat bijvoorbeeld een man een hoog inkomen heeft en zijn vrouw een laag inkomen.’
Machtsverschuiving
Zowel Wilterdink als De Beer wijten de toename van economische ongelijkheid aan een machtsverschuiving van arbeid naar kapitaal. ‘Vakbonden zijn bijvoorbeeld minder sterk dan vroeger’, zo stelt Wilterdink.
Oud-voorzitter van de vakbond FNV, Agnes Jongerius, die ook aanwezig is, hield zich in het theoretische debat enigszins afzijdig, maar valt nu de beide andere sprekers bij. ‘De economische crisis heeft voor harde concurrentie gezorgd op lonen. Het is door de toegenomen globalisering voor veel bedrijven ook makkelijker geworden om over de grenzen te profiteren van lager loon. Vakbewegingen zijn nationaal georganiseerd, terwijl kapitaal internationaal georganiseerd is.’
Belastingverschuiving
Een pasklare oplossing hebben de sprekers niet voorhanden. Agnes Jongerius wil het hoogste belastingtarief verhogen. Ook Wilterdink ziet een oplossing in een aanpassing van de belasting. Hij stelt dat de belasting op vermogen veel te laag is, terwijl inkomen uit arbeid juist te hoog belast is en ziet hier een oplossing om ongelijkheid aan te pakken. ‘Er zal een verschuiving van die hoge belastingdruk moeten plaatsvinden.’
