Hoe de internationalisering van Amsterdam Sinterklaas verdrijft
Sinterklaas zet dit weekend weer voet aan wal, maar van zijn aankomst is in de hoofdstad niet al te veel te merken. In het steeds internationalere Amsterdam maakt de oude Nederlandse traditie langzaam plaats voor een internationaal kerstgevoel, beaamt hoogleraar Peter Jan Margry.
Waar vroeger rond deze tijd warenhuis de Bijenkorf versierd was met roodfluwelen mijters, omhoogklimmende pieten en strooigoed, staan nu kerstbomen en notenkrakers in de etalage. Hetzelfde geldt in andere Amsterdamse winkelstraten: de ongeschreven regel dat kerstversiering pas ná Sinterklaas mocht verschijnen, lijkt in de hoofdstad definitief vergeten. En dat terwijl dit weekend officieel de goedheiligman weer uit Spanje naar ons land terugkeert.
‘Vanaf het einde van de twintigste eeuw zijn winkeliers steeds minder gaan investeren in Sinterklaasversiering, en zeker in Amsterdam,’ bevestigt hoogleraar Peter Jan Margry, gespecialiseerd in Europese culturele antropologie. Hij ziet dat niet alleen in de etalages sinterklaas minder zichtbaar is, maar dat Sinterklaas in het geheel minder in Nederland gevierd wordt.
Dat Sinterklaas in het algemeen minder gevierd wordt volgt ook uit onderzoek van ABN Amro: in 2023 vierde 52 procent van de Nederlandse consumenten Sinterklaas en in 2024 nog maar 46 procent. Ook hebben in 2024 vijf procent minder Nederlanders cadeaus voor Sinterklaas gekocht in vergelijking met het jaar daarvoor. En wat blijkt: hoe jonger de generatie, hoe meer mensen juist kerstcadeaus kopen.
Internationaal Amsterdam
Er zijn volgens Margry twee hoofdredenen waarom de Sinterklaasviering terugloopt, en één daarvan speelt een grotere rol in Amsterdam dan de rest van Nederland. Dat is: het gevolg van de internationalisering van de hoofdstad op de commercie.
‘In Amsterdam hebben winkels een groot niet-Nederlands publiek. Ten eerste zijn de meeste toeristen van het land in Amsterdam en ten tweede heb je hier veel expats,’ zegt Margry, ‘die nota bene Sinterklaas helemaal niet kennen.’ Voor het buitenlands publiek is kerst herkenbaarder en daarom ook commercieel aantrekkelijker voor winkeliers. Een nieuwe etalage inbouwen is duur en daarom is het voor winkeliers aantrekkelijker alleen in een kerstetalage te investeren, in plaats van eerst een sinterklaasetalage en daarna pas een kerstetalage op te zetten, zegt Margry. ‘Alleen bakkers haken nog in met Sinterklaas door speculaas en marsepein te verkopen of boekhandels die hun boeken nog in sinterklaaspapier verpakken.’
Zwartepietendiscussie
Naast de invloed van de internationalisering op winkels in Amsterdam, heeft ook de zwartepietendiscussie roet in het eten gegooid. Margry: ‘De zwartepietendiscussie is al jaren aan de gang. Dit heeft bij veel Nederlanders toch voor wat ongemak en ook ongenoegen gezorgd. Uiteindelijk heeft dat voor een aantal het plezier bij Sinterklaas vieren weggehaald.’
Dat de zwartepietendiscussie ervoor zorgt dat minder mensen plezier halen uit Sinterklaas vieren blijkt ook uit onderzoek van onderzoeksbureau Ipsos I&O uit 2024. Daar volgt uit dat twee op de drie (65 procent) Nederlanders vinden dat ‘een kleine minderheid van tegenstanders het Sinterklaasfeest verpest’, verwijzend naar de groep mensen die Zwarte Piet af willen schaffen. En ook opvallend in dit onderzoek: de roetveegpiet werd de afgelopen tien jaar steeds meer geaccepteerd maar in 2024 is er voor het eerst een stijging in hoeveel Nederlanders voorstander zijn van de traditionele Zwarte Piet (38 procent).
Volgens Peter Jan Margry is het Sinterklaasfeest cultureel gezien uniek en typisch voor Nederland. ‘Je kan mensen in gedichtjes plagerig de maat nemen zonder dat je jezelf in de nesten werkt of echt iemand kwetst.’ Plagerige gedichtjes schrijven en surprises maken is iets typisch Nederlands wat je zo niet in andere culturen tegenkomt, zegt Margry.
Tradities blijven binnenshuis
Dat Sinterklaasvieringen minder worden in Nederland is niet iets wat we kunnen tegenhouden volgens Margry, ‘je kan mensen niet forceren Sinterklaas te vieren als zij dat niet willen. Je kan niet iemand een pistool op de borst zetten om een gedichtje te schrijven.’
Maar we hoeven nog niet te vrezen voor een algehele aftocht van Sinterklaas, zegt Margry. ‘Het zal wat minder zichtbaar worden op straat en in de samenleving maar binnenshuis, in de families, zal het nog wel gevierd blijven worden. In deze familiaire sferen zullen mensen vast blijven houden aan de mooie tradities van het Sinterklaasfeest.’
