.jpg)
Nepnieuws en klimaatverandering zijn grootste risico’s wereldwijd, waarschuwen experts
Fake news is het grootste risico waar de wereld de komende twee jaar mee te maken krijgt, schatten risico-experts van het World Economic Forum. Het komende decennium is klimaatverandering de grootste dreiging. ‘Wat er mogelijk allemaal op ons af komt is nog nooit zo heftig geweest als nu.’
.jpg)
Terwijl 2023 in het teken van de opkomst van AI stond, zijn de gevolgen van door AI-gegenereerde misinformatie en desinformatie de grootste bedreiging waar de wereld de komende twee jaar voor staat. Daarnaast verwacht een derde van de risico-experts een verhoogd risico op wereldwijde rampen in de komende twee jaar. In de komende tien jaar verwacht twee derde van de experts dat. Dat zijn de bevindingen van het Global Risk Report dat op 10 januari verscheen. Daarnaast scoren maatschappelijke polarisatie, economische onzekerheid en toenemende geopolitieke spanningen hoog op de lijstjes.
Wat daarnaast opvalt is dat de risico’s van klimaatverandering volgens het jaarlijkse rapport flink toenemen. Voor 2024 ziet twee derde van de risico-experts extreem weer als een toprisico, al staat klimaatveranderingen voor de voorspelling over twee jaar nog niet op één. Het komende decennium staat wel in het teken van klimaatverandering: extreem weer, het overschrijden van de kritische grens van de aarde, het verlies van biodiversiteit en de instorting van ecosystemen en het tekort aan natuurlijke hulpbronnen bekleden de top vier van risico’s.
Hoe aannemelijk zijn deze risico’s, en wat kunnen we hier mee? Folia sprak Henk Volberda, hoogleraar strategie en innovatie aan de Amsterdam Business School, die de gegevens voor Nederland verzamelde.
Hoe betrouwbaar zijn de resultaten van het rapport? Is het niet ontzettend lastig om risico’s in te schatten?
‘Risico’s inschatten is natuurlijk moeilijk, maar het idee is dat wanneer je genoeg experts vraagt, daar een gemiddelde uitkomt dat een aannemelijk scenario is. Wereldwijd hebben 1.400 experts lijsten gekregen met onderwerpen waarvan ze op een schaal van 1 tot 7 moesten beoordelen hoe waarschijnlijk het is dat een dergelijk risico zich voordoet. In de resultaten zie je een grote samenhang in hun beoordelingen.’
Welke invloed heeft leeftijd op het inschatten van risico’s?
‘Dat speelt zeker een rol, en die rol is ook bekend. Je ziet dat met name de jonge generatie klimaatverandering al in 2024 als grootste risico inschat. Voornamelijk de oudere generatie en bedrijven zien dat meer als een langetermijnprobleem. Gemiddeld genomen scoort klimaat hoog als risco.’
Hoe las u de resultaten?
‘Ik moet eerlijk zeggen, ik werd er pessimistisch van. Wat er mogelijk allemaal op ons af komt is nog nooit zo heftig geweest als nu.’
Nee? Heeft het niet ook te maken met de waan van het jaar? In 2021 stonden infectieziekten nog bovenaan de lijst, inmiddels zijn die van de lijst verdwenen.
‘Dat is een goed punt, de tijdsperiode heeft altijd invloed. Door de ontwikkeling van goede vaccins staan infectieziekten nu niet meer zo hoog op de agenda als tijdens de coronajaren. Dit jaar kregen we met de negatieve kanten van AI te maken, misinformatie, het onbedoeld verspreiden van onjuiste informatie, en desinformatie, wanneer dit doelbewust gebeurt. De komende twee jaar gaan bijna drie miljard mensen naar de stembus in landen als Bangladesh, India, Indonesië, Mexico, Pakistan, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Wat we in 2016 gezien hebben met de Amerikaanse verkiezingen, waar fake news Trump aan de macht heeft geholpen, dat zullen we nu in het kwadraat zien.’
Wat maakt dit rapport heftiger dan eerdere jaren?
‘Sommige van de risico’s hebben we nu al maar zijn nog beheersbaar, maar alle problemen haken op elkaar in. Zo verwacht twee derde van de wereldwijde experts dat er in het komende decennium een multipolaire en gefragmenteerde wereldorde zal ontstaan. Je ziet nu al een toenemende polarisatie van de verschillende machtsblokken, Iran sluit zich aan bij Rusland en China. Stel dat Libanon en Iran ook betrokken raken bij de oorlog tussen Israël en Hamas. De angst is dat problemen elkaar gaan beïnvloeden en dat we te maken krijgen met interstatelijke conflicten.’
‘Wat ik daarnaast zorgwekkend vind, is dat twee derde van de experts in de komende tien jaar het risico op catastrofale rampen door klimaatverandering wereldwijd als grootste risico inschat.’
Is het niet typisch dat klimaatverandering wel als urgent probleem wordt gezien over tien jaar, maar niet over twee jaar?
‘Als je het mij vraag is dat wishful thinking. Als je iets aan klimaatverandering wilt doen om opwarming in de bandbreedte van 1,5 tot 5 graden te voorkomen, dan zou je daar ook nu iets aan moeten doen.’
Is er in voorgaande jaren iets met deze rapporten gebeurd?
‘Dat is moeilijk vast te stellen, elk jaar wordt het Global Risk Report besproken op de jaarlijkse bijeenkomst van het World Economic Form (WEF) die volgende week weer plaatsvindt in Davos. Het WEF is een denktank waar regeringsleiders, ngo’s en bedrijven bij zijn aangesloten. Daar worden platformen opgezet voor klimaat en milieu, maar ook voor AI. Natuurlijk heeft het effect, maar of dat effect ook groot genoeg is...’
‘Ook het WEF zelf heeft te maken met des- en misinformatie, ze worden steeds vaker het doelwit van extremistische groepen en complottheorieën die het WEF zien als “regisseur van de wereld”. Op de omgekeerde vlaggen van de boerenprotesten hier stond “No Great Reset”, refererend aan het economische herontwikkelingsplan van de WEF in reactie op de coronapandemie. Met de trend van extreemrechtse bewegingen en complottheorieën krijgen we allemaal te maken.’
