Ook niet-hoogleraar mag voortaan toga dragen tijdens promotie
Alle leden van promotiecommissies, dus ook niet-hoogleraren, mogen vanaf 15 januari tijdens promotieplechtigheden aan de UvA een toga dragen. Daarvoor is unaniem gestemd door het College voor Promoties, dat procedures, taken en verantwoordelijkheden rond promoties vastlegt.
Concreet houdt dit in dat alle leden in ‘de bankjes’ tijdens promotieplechtigheden een toga mogen dragen: dit zijn dus niet alleen de pomotoren en de voorzitter van de promotiecommissie, maar ook copromotoren en alle overige leden van de promotiecommissie, zoals adviserende gastopponenten en gastdeskundigen. Het dragen van een toga tijdens promotieplechtigheden wordt gezien als privilege en was tot een paar jaar terug nog voorbehouden aan hoogleraren. Sinds 2020 mochten universitair docenten ook een toga dragen tijdens de plechtigheid als zij de rol hadden van promotor of voorzitter van de promotiecommissie.
De geschiedenis van de toga aan de universiteit is een lange. De Delftse hoogleraar Hans Dirken wijdde er in 2001 zijn afscheidscollege aan. Hij stelde dat een universitaire klederdracht in Europa al in de veertiende eeuw ontstond, nog ver voordat de oudste Nederlandse universiteit – die in Leiden – het levenslicht zag. Hoogleraren keken hun klederdracht daarbij oorspronkelijk af van bisschoppen en kozen voor een rode mantel met capuchon, maar die was geen lang leven beschoren. De universitaire professoren wilden zich onderscheiden van de kerk, zo schreef Dirken, en daarvoor was kleding een goed middel. Bovendien waren de universiteiten niet verwarmd en hield de toga hen ook warm. Lees hier verder.
Eerder vertelde voorzitter van het College van Bestuur Geert ten Dam ons over haar toga, waar haar naam in was gestikt. ‘Die toga symboliseert voor mij waarom ik hier ben en werk: onderwijs en onderzoek.’
Rector magnificus Peter-Paul Verbeek licht toe: ‘Tijdens de promotie zijn leden van de promotiecommissie onderling gelijk in functie, met dezelfde rechten en plichten. Ieders oordeel weegt even zwaar. Door het wel of niet dragen van de toga werd een hiërarchisch verschil gesuggereerd, dat niet past bij de gelijkwaardigheid van alle leden in de context van de promotie.’
Volgens eerste pedel en hoofd van het Bureau van de Rector Annelies Dijkstra gingen binnen en buiten de UvA steeds meer geluiden op om het toga-privilege uit te breiden. ‘Ik ben blij dat het nu zover is. We gaan hiermee terug naar waar de toga ooit voor bedoeld was: het dragen ervan gaf aan dat je bij de wetenschap hoorde. We koppelen het dragen van de toga tijdens promoties weer aan de rol van de wetenschapper in plaats van waar de wetenschapper op de hiërarchische ladder staat.’
De uitbreiding van het togaprivilege geldt niet voor andere academische plechtigheden als oraties, afscheidscolleges en de Dies Natalis (de verjaardag van de UvA). Op die momenten is het dragen van de toga slechts voorbehouden aan hoogleraren. De 392ste Dies Natalis vindt plaats op donderdag 11 januari in de Aula.
