UvA-gebouwen | Gebouw G: een oude, bakstenen parel in nevelen gehuld
Het monumentale Gebouw G siert als oudste gebouw van Roeterseiland de moderne campus. De sobere bakstenen uit het interbellum – die langzaam aan het verslijten zijn – kennen een verscholen geschiedenis. ‘Het is doodzonde dat die sculptuurtjes in verval raken.’
Statig kijkt Gebouw G uit over de mistige Nieuwe Prinsengracht. Verscholen voor de drukte van de campus biedt het een rustige omgeving voor Psychology & Behavioural Sciences. Het bruine gebouw werd daar al in 1934, waarschijnlijk door architect Allard Hulshoff (onder meer architect van ‘Hotel The Grand’), gerealiseerd.
Oorspronkelijk huisvestte het gebouw de afdeling Organische Scheikunde van het Geologische Instituut van de UvA. ‘Ik las dat de oliemaatschappij die nu Shell heet, een substantieel deel van het bouwwerk heeft bekostigd’, vertelt Asher Cohen (30), masterstudent Kunstgeschiedenis met een fascinatie voor gebouwen uit de periode 1918-1940. ‘Die band met Shell is ook logisch als je je bedenkt dat het Geologisch Instituut veel over aardolie wist. Over een belangenverstrengeling durf ik echter nog niet met zekerheid te spreken.’
Beeldhouwwerkjes
Cohen, tevens gids bij museum ‘Het Schip’, dat is gewijd aan kunst- en architectuurstroming de Amsterdamse School, heeft een grote bewondering gekregen voor het gebouw. ‘Je hebt een prachtige ‘interbellum’-raampartij bij de entree en beeldhouwwerken van de bekende kunstenaar Hildo Krop, die stadsbeelhouwer van Amsterdam was. Als je goed kijkt zie je aan de buitenkant van het gebouw allemaal kleine sculptuurtjes die met geologie te maken hebben; je ziet een onderzoeker met een pikhouweel, exotische palmbomen en prehistorische beesten.’
In 1988 hield de UvA-studie Geologie echter op te bestaan. Later vulden de UvA-opleidingen sociale geografie en planologie en Future Planet Studies dat academische gat. Gebouw G werd enigszins verwaarloosd. Tot in 2014-2016, toen het gebouw gerenoveerd werd om ruimte vrij te maken voor de verhuizende psychologiestudenten. De UvA trok vijf miljoen uit voor het opnieuw beschilderen van het pand en het plaatsen van nieuwe vloerbedekkingen en plafonds.
Desondanks plaatst Cohen een kanttekening: ‘Het is doodzonde, want die beeldhouwwerkjes van Hildo Krop zijn in verval geraakt.’ Daarnaast is de prachtige rug van Krops expressionistische sculptuur ‘Moeder Aarde’ nu verborgen achter het raampartij van de zij-entree.
Twee scholen
Het aanliggende Gebouw L aan de Nieuwe Achtergracht, eigenlijk onderdeel van Gebouw G, is in dezelfde tijd gebouwd. De gangen aldaar doen nog steeds denken aan de natuurkundige laboratoria, die tot 1988 in het Geologie-instituut in gebruik waren. Ook dit gebouw is volgens Cohen in de sobere ‘Nieuwe Zakelijkheid en Nieuwe Haagse Schoolstijl gebouwd’. Deze stijlen verschillen van de Amsterdamse School in dat zij nog steeds veel bakstenen gebruikten, maar de lijnen rechter en eenvoudiger waren.
Aan de verscholen, groene binnenplaats van Gebouw G zit naast Psychology & Behavioural Sciences ook het Rudolf Berlin Center, een expertise centrum voor leerproblemen. Het universitair centrum, vernoemd naar de ‘uitvinder’ van dyslexie, biedt naast opleidingen en onderzoek ook ruimte aan een kliniek. Zodoende worden op de campus kinderen geholpen met de diagnostiek en behandeling van dyslexie, dyscalculie en andere leerproblemen.
Het ‘zadeldak’ (een schuin pannendak) en de onevenwichtige, maar strakke, hoge torens zijn een teken van de meer ingetogen stijl die in de crisis van de jaren ’30 tot stand kwam. Cohen stelt dat er geen financiële ruimte meer was voor de moeilijke vormen van de Amsterdamse School. De wel nog ontwikkelde Amsterdamse Schoolraampjes (volledig verdeeld in kadertjes) verdwenen in de renovaties na 1988, en zijn alleen nog maar zichtbaar aan de onder- en bovenkozijnen en in de entreehallen.
Mist
Maar wie het gebouw nou echt heeft ontworpen is ook Cohen niet helemaal duidelijk. ‘Onder het architectonische plan staat alleen ‘Publieke Werken’, de gemeentelijke afdeling waar Hulshoff simpelweg als opdrachtgever dienst deed. Maar ook E.P. Messser en C. van der Wilk worden als ontwerpers genoemd’, beschrijft Cohen. ‘Dit alles vereist zeker meer onderzoek!’ Wie dat moet doen? Cohen lacht. ‘Als de UvA geld heeft, lijkt me dat heel leuk, hoor.’ Tot die tijd blijven de verscholen sculptuurtjes, de mysterieuze architecten en het statige gebouw zelf nog in winterse nevelen gehuld.
